Piękny jubileusz 15-lecia obchodzi kijowska Katedra Polonistyki Instytutu Filologii Uniwersytetu Kijowskiego. Poniżej przedstawiamy materiał informacyjny o tej ważnej placówce naukowej stolicy Ukrainy.
HISTORIA
Uniwersytet św. Włodzimierza w Kijowie powstał w zasadzie przeważnie na materialnej i naukowej bazie Liceum Krzemienieckiego - kolebki polskiej edukacji i nauki w pierwszej połowie XIX wieku.
Język polski i literatura, jako przedmioty nauczania pojawiły w pierwsze lata istnienia uniwersytetu. I nic w tym dziwnego, jeżeli uwzględnić, że w latach 1834 - 1839 w uczelni tej studiowało 426 prawosławnych Rosjan i Ukraińców i 568 katolików-Polaków, którzy stanowili ponad 50% studenckiej braci.
Pierwszym wykładowcą języka polskiego i literatury był Józef Korzeniowski, a nadmienić warto, że stanąć na czele Katedry starali się doskonale znani w owych czasach polscy pisarze Józef Kraszewski i Michał Grabowski. Ówczesne władze jednak nie dały im na to zezwolenia. W 1842 roku w Uniwersytecie św. Włodzimierza otwarta została Katedra Filologii Słowiańskiej, na której wykładano przedmioty polonistyczne. Badania polonistyczne istotnie uaktywniły się w końcu XIX stulecia, lecz głębokie przemiany społeczno-polityczne pierwszej ćwierci XX wieku dotknęły również funkcjonowania Katedry, która straciła wielu wybitnych specjalistów.
W lata trzydzieste do polonistycznych zainteresowań naukowych odnoszono się z dużą rezerwą. Katedrę filologii słowiańskiej w Kijowskim Uniwersytecie Państwowym wznowiono dopiero po II wojnie światowej, w 1946 roku. Od 1947 roku pracą katedry kierował jeden z najbardziej autorytatywnych ukraińskich językoznawców, wybitny slawista, akademik Leonid Bułachowski. Włożył on niemało wysiłku w tworzenie naukowo-pedagogicznej kadry slawistycznej. Nauczanie normatywnych kursów języka polskiego i literatury zapewniali wówczas M.W. Sosnowska i A.P. Szamraj. Właśnie oni wychowali i przygotowali znanych w przyszłości pracowników naukowych i wykładowców - polonistów - Grigorija Werwesa, Julię Bułachowską, Walerię Wiediną, Stanisławę Lewińską, Walentynę Krementuło i innych znakomitych polonistów.
W lata osiemdziesiąte XX stulecie na ukraińską polonistykę przychodzi nowe pokolenie naukowców: dr hab. filologii, prof. Tetiana Czernysz, członek korespondent. NAN Ukrainy, prof. Rostysław Radyszewskyj, dr, doc. Maja Smolina (1948 - 1997).
Ważną wiechą w historii polonistyki w KNU im. T. Szewczenki stał się rozpoczęty w roku 1994 coroczny nabór studentów na specjalność „język i literatura polska”.
W 2000 roku na wydziale filologicznym uniwersytetu utworzono pierwszą na Ukrainie (w okresie powojennym) Katedrę Polonistyki, kierownikiem której został członek-korespondent NAN Ukrainy, prof. Rostysław Radyszewskyj, zaś do grona pedagogicznego dołączyli wykładowcy przedmiotów polonistycznych Katedry Filologii Słowiańskiej
WSPÓŁCZESNOŚĆ
Dzisiaj Katedra Polonistyki proponuje następujące poziomy kształcenia: 4-letni (bakalaur) i 6 -letni (magister) ze specjalnością „język i literatura ukraińska oraz język i literatura polska”. Katedra Polonistyki w ciągu piętnastu lat swego istnienia, przygotowała blisko 170 specjalistów z różnego poziomu edukacyjno-kwalifikacyjnego. Za ten czas obroniono prawie 30 prac na stopień kandydata nauk oraz 6 prac doktorskich z zakresu badań literackich i językowych i literatury porównawczej. Absolwenci Katedry Polonistyki wykładają w wyższych placówkach oświatowych Ukrainy, pracują w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Ukrainy, Ambasadzie RP na Ukrainie, Wydziale Konsularnym Ambasady RP, Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, w przedstawicielstwach polskich firm i banków.
Wykładowcy Katedry prowadzą wykłady dla studentów dla studentów polonistów z zakresu: języka polskiego, historii literatury polskiej, gramatyki historycznej języka polskiego, historii polskiego języka literackiego, ustnego i pisemnego tłumaczenia, problemów przekładu artystycznego, krajoznawstwa, gramatyki porównawczo-historycznej języków słowiańskich, zagadnień teoretycznych językoznawstwa i literaturoznawstwa polskiego, metodyki nauczania języka polskiego etc.
Ponadto, wykładowcy Katedry Polonistyki wykładają język polski, historię polski i historię literatury polskiej studentom innych specjalności Instytutu filologii (slawistyki, białorusteniki, twórczości literackiej, filologii klasycznej, folklorystyki zarówno na dziennych, jak i na zaocznych wydziałach nauczania).Wykłady języka polskiego prowadzone są także dla studentów innych strukturalnych podrozdziałów uniwersytetu: Instytutu Dziennikarstwa, Instytutu Wojskowego, Instytutu Stosunków Międzynarodowych, Wydziału Historii.
DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
Na Katedrze Polonistyki prowadzone są badania aktualnych problemów polonistyki. Prace naukowe wykładowców katedry obejmują takie kierunki badań polonistycznych jak językoznawstwo historyczne, etnolingwistika, frazeologia, historia literatury, teoria literatury i badania porównawcze, kulturologia. Prowadzone jest przygotowanie kadry naukowej wyższej kwalifikacji (kandydatów i doktorów nauk filologicznych), organizowane są konferencje, publikowane są zbiory prac naukowych. Od 1999 roku regularnie ukazuje się rocznik „Kijowskie studia polonistyczne” (opublikowano już 26 tomów).
Katedra przeprowadziła szereg międzynarodowych konferencji polonistycznych, wśród nich: „Adam Mickiewicz i Ukraina(1998)”, „Juliusz Słowacki i Ukraina(1999)” , „Jarosław Iwaszkiewicz i Ukraina(2000)” , „Ukraińska szkoła w literaturze i kulturze ukraińsko-polskiego pogranicza(2004)” , „Europejski wymiar polonistyki ukraińskiej (2007)” , „Biuletyn polsko-ukraiński - europejska tradycja dialogu kultur(2010)”. Z okazji 200 rocznicy urodzin Józefa Ignacego Kraszewskiego zorganizowano Spotkanie Okrągły Stołu (2012).
Zapoczątkowano publikację serii przekładów dzieł znakomitych twórców (w formacie przeważnie dwujęzycznym), w której wyszły już zbiory: Juliusza Słowackiego „Poezje (1999)”, Jarosława Iwaszkiewicza „Poezje(2000)”, «Pogłosy polskiej lutni» (2002), „Polscy romantycy «szkoły ukraińskiej»: Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Józef-Bogdan Zaleski” (2008), Tomasza Padury „Utwory wybrane” (2012) Lwa Węglіńskiego „Dzieła w dwóch tomach. Tom 1. Wybrane poezje w języku ukraińskim” (2011), Włodzimierza Wysockiego „Poematy. Liryka. Satyra” (2012). W druku wydano również tłumaczenia studiów polskich naukowców, w szczególności Juliana Maślanki (2013) i Stanisława Uljasza (2010).
Jubileuszowy rok upamiętnił się wydaniem „Sofijówki” Stanisława Trembeckiego (w czterech językach), trzech tomów „Recepcji Tarasa Szewczenki w Polsce” oraz książki Apolla Korzeniowskiego „Moskwa - Polska. Dziennik” (w trzech językach).
CENTRUM POLSKIE
19 maja 2003 r. przy Katedrze otwarto Centrum Polskie, zadaniem którego jest organizacja szkoleń i działań edukacyjnych, wspieranie i prowadzenie badań z zakresu języka polskiego, literatury, historii i kultury, promocja na Ukrainie języka polskiego i dorobku kulturalnego Polski. Wiosną 2010 roku podpisano porozumienie między Uniwersytetem i Ambasadą Rzeczypospolitej Polski, które reguluje działalność Centrum. Od 2011 r. sekretarzem Centrum Polskiego jest kandydat nauk filologicznych Maria Czerniak. Centrum Polskie pomaga w organizacji międzynarodowych programów kulturalnych i bierze w nich aktywny udział, okazuje informacyjne wsparcie studentom w kwestiach organizacji stażu w przewodnich placówkach oświatowych Polski oraz udziału w spotkaniach naukowych, pomaga nawiązać kontakty i współpracę między wydziałami uczelni i naukowymi ośrodkami Polski, udziela pomocy w przygotowaniu i organizacji egzaminu certyfikacyjnego z języka polskiego, organizuje i prowadzi polsko-ukraińskie konferencje naukowe.
Przy Centrum Polskim działają kursy języka polskiego dla studentów i wykładowców uczelni różnych specjalności, co stwarza możliwość znacznej liczbie chętnych uczyć się języka polskiego, poznawać kulturę, obyczaje, historię i teraźniejszość Polski. Centrum dysponuje bogatą biblioteką z polskim księgozbiorem, liczącym ponad 1000 woluminów.
W ramach działalności Centrum w ostatnich latach odbyły się otwarte wykłady czołowych polskich pracowników naukowych takich jak: - prof. Danuty Ulickiej, prof. Ryszarda Nietzschego, prof. Wacława Waleckiego, prof. Aleksandra Fiuta, prof. Michała Pawła Markowskiego, prof. Jarosława Ławskiego, ad. Stanisława Zająca, prof. Stanisława Uliasza, prof. Marka Skwary, prof. Józefa Porayskiego-Pomsty, ad. Urszuli Makowskiej, ad. Marka Troszyńskiego, prof. Danuty Sosnowskiej i innych.
WSPÓŁPRACA
Przy wsparciu rektora uniwersytetu, prorektora ds. kontaktów międzynarodowych, dyrektora Instytutu Filologii Katedra Polonistyki w ciągu 15 lat istnienia zawarła szereg międzynarodowych porozumień o współpracy z warszawskim, krakowskim, wrocławskim, lubelskim, rzeszowskim i białostockim uniwersytetami, Akademią Polonijną w Częstochowie. Katedra owocnie współpracuje z polskimi fundacjami („Wolność i demokracja”, „Pomoc Polakom na Wschodzie”, „Instytut badań interdyscyplinarnych”, „Fundacja Warszawski Uniwersytet Królowej Jadwigi”, „Kresy”), które umożliwiają szkolenia naukowe wykładowców i doktorantów, pomagają w wyposażeniu w sprzęt techniczny, przysyłają literaturę naukową i informacyjną.
Tradycyjnie bliskimi pozostają kontakty Katedry z Międzynarodową Szkołą Ukrainistyki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Instytutem literatury NAN Ukrainy, żytomierskim, berdiańskim i wschodnioeuropejskim uniwersytetami.
ŻYCIE STUDENCKIE
Co roku studenci III roku wyjeżdżają na semestralne szkolenia do Uniwersytetu Warszawskiego, zgodnie z umową międzynarodową zawartą z tą uczelnią oraz na inne krótkoterminowych staże do różnych polskich uczelni. W 2015 roku szkolenie tego rodzaju prowadzone było w ramach programu „Polski Erasmus dla Ukrainy”.
Praktykę pedagogiczną studenci odbywają w specjalistycznych szkołach Kijowa, asystencką - wykładając przedmioty polonistyczne w Alma Mater.
Młodzi poloniści biorą udział w rozmaitych przedsięwzięciach, organizowanych przez Katedrę i polskie instytucje kulturalne, przede wszystkim, przez Instytut Polski w Kijowie, w tym w przeglądach najlepszych filmów kinematografii polskiej, koncertach, wystawach, prezentacjach, spotkaniach z wybitnymi polskimi osobistościami. Dobrą tradycją na wydziale jest świętowanie polskich świąt państwowych i religijnych.
