W odległości 80 km od stolicy Ukrainy, w otoczeniu wysokich i stromych zboczy prawego brzegu Dniepru, leży miasteczko Rżyszczów (ukr. Ржищів), które było świadkiem wielu wydarzeń historycznych, toczących się na tej pradawnej ziemi. Jego dzieje to cząstka historii Ukrainy sięgająca czasów, gdy osiedlali się tu przedstawiciele kultury trypolskiej (V tys. lat przed naszą erą) do współczesności; miasta, które dało światu wiele znakomitych postaci, w tym i Polaków. O dziejach i życiu współczesnym tego grodu pisaliśmy już niejednokrotnie.
Do dziś wśród jego mieszkańców spotykamy osoby o polskim rodowodzie, zrzeszone głównie w Kulturalno-Oświatowym Stowarzyszeniu Polaków, dzięki staraniom których kilka lat temu został uporządkowany niemały obszar, z obiektami o znaczeniu historycznym.
Ujawnione wtedy nagrobki mecenasów tutejszego kościoła - polskich ziemian Zenona i Teresy Hołowińskich (nb. które świętokradczo wykorzystano w fundamentach monumentu Lenina w mieście) zainspirowały też miejscowych Polaków, pod przewodzeniem prezesa Stowarzyszenia Anatola Jaroszkiewicza oraz koordynatora przedsięwzięcia, o. Jana Piątkowskiego OP z Fastowa, do uporządkowania placu po ostatecznie zburzonym (już okresie radzieckim - w 1985 r.) kościele pw. Św. Trójcy (zbudowanym w 1765 r.) i utworzenia na nim lapidarium z polskich nagrobków, rozrzuconych wcześniej po okolicznych zaroślach pokrywających dawny - gruntownie zdewastowany - polski cmentarz.
Uroczystego poświęcenia Memoriału Rżyszczowskiego Kościoła św. Trójcy dokonano 29 sierpnia 2015 roku, podczas uroczystej Mszy świętej, celebrowanej przez śp. abp. Piotra Malczuka.
24 czerwca br. na zaproszenie prezesa Kulturalno-Oświatowego Stowarzyszenia Polaków w Rżyszczowie (radnego Rady Miasta) Anatola Jaroszkiewicza do przesławnego miasta nad Dnieprem zawitała delegacja ze stolicy na czele z kierownikiem Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Kijowie Tomaszem Dederko z małżonką, prezesem Kijowskiego Polskiego Kulturalno-Oświatowego Stowarzyszenia im. A. Mickiewicza w Kijowie Ireną Gilową i redaktorami „Dziennika Kijowskiego”.
W podniosłej atmosferze, przy krzyżu, na odnowionym placu, dokonano ceremonii wciągnięcia na maszty flag państwowych Polski i Ukrainy.
Radca T. Dederko, zwracając się do zebranych na uroczystości, podziękował mieszkańcom Rżyszczewa, którzy opiekują się i czuwają nad tym obiektem przypominając słowa Józefa Piłsudskiego - głównego twórcy II Rzeczypospolitej „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości”.
Ludmiła Karpenko (L) - dyrektor Regionalnego Muzeum Archeologiczno-Krajoznawczego wręczyła Radcy Tomaszowi Dederko materiały informacyjne z historii Rżyszczewa
Prezes KOSP w Rżyszczowie Anatol Jaroszkiewicz przygotował ciekawy program pobytu i oprowadził czcigodnych gości po zabytkowej części miasteczka, podczas którego zwiedzili oni Regionalne Muzeum Archeologiczno-Krajoznawcze, zawitali na periodycznie porządkowaną parcelę polskiego cmentarza.
Jej obecny stan po długich latach plądrowania, dewastacji i zapuszczenia nie pozwala na jaką bądź gruntowną renowację, stąd też w dziś dominuje idea utworzenia lapidarium - tj. zgromadzenia ocalałych nagrobków we frontalnej części cmentarza, wokół tablicy pamiątkowej. Gospodarze i goście oświadczyli, iż poczynią wszelkie starania celem realizacji tego projektu.
Stanisław PANTELUK
