W pierwszej dekadzie maja obchodzimy 75-lecie jednego z założycieli Kijowskiego Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego im. A. Mickiewicza i na pewno godnego najwyższego szacunku członka naszej organizacji – Andrzeja Amonsa.
Pan Andrzej znany jest jako działacz, gorliwie zaangażowany w dokumentowanie sowieckich zbrodni popełnionych na terenie Ukrainy (w szczególności powiązanych z podkijowską Bykownią) jak też jako częsty uczestnik i prelegent wszelkiego rodzaju konferencji naukowych i praktycznych oraz seminariów o tematyce dotyczącej Polski i Polonii.
Andrzej Amons urodził się 10 maja 1946 roku w Warszawie w rodzinie wojskowego. W końcu 1954 roku rodzina Amonsów wyjechała do ZSRR, zamieszkała na Syberii, a zatem na Ukrainie. W 1964 roku Andrzej Amons ukończył szkołę średnią w Czernihowie i rozpoczął pracę jako tokarz w fabryce. Potem była trzyletnia zasadnicza służba wojskowa, po której zaczął studia na Wydziale Prawa Państwowego Uniwersytetu im. T.G. Szewczenki w Kijowie.
Po studiach pracował jako wykładowca prawoznawstwa w Czernihowie, a w 1975 roku przystąpił do służby w organach prokuratury wojskowej i przez ponad 27 lat pracował w systemie wojskowego wymiaru sprawiedliwości obejmując różne stanowiska śledczo-prokuratorskie w prokuraturach różnych okręgów wojskowych oraz w Centralnej Regionalnej Prokuraturze Wojskowej Ukrainy w Kijowie. Pełnił także funkcję ostatniego naczelnika wydziału ds. rehabilitacji ofiar represji politycznych na Ukrainie w Prokuraturze Wojskowej Centralnego regionu Ukrainy.
Osobliwie ważnym fragmentem jego biografii jest okres czasu, który poświęcił likwidacji skutków awarii w Elektrowni Atomowej w Czarnobylu w 1986-1990, o czym napisał on w książce wspomnień.
Jednak najbardziej znane książki jego autorstwa to liczne fundamentalne opracowania dotyczące represji NKWD oparte na własnym doświadczeniu i wnikliwych obszernych badaniach.
Jako prokurator wojskowy, w okresie od 1994 do 2001 roku prowadził dochodzenie w sprawie karnej nr 50-0092 „O masowym pochowaniu ofiar represji stalinowskich w miejscowości Bykownia w Kijowie”, następnie rozpoznawał „Sprawę Katyńską” związaną z pochówkiem oficerów Wojska Polskiego rozstrzelanych w miejscowości Piatichatki pod Charkowem, zajmował się kwestiami poszukiwań miejsc pochowania polskich oficerów rozstrzelanych wiosną 1940 roku w więzieniach w Chersoniu i w miastach na Zachodniej Ukrainie, brał udział w charakterze głównego konsultanta w poszukiwaniach miejsc pochówku rozstrzelanych oficerów Wojska Polskiego i obywateli RP, a w latach 2015-2016 uczestniczył w polsko-ukraińskiej ekspedycji rozpoznawczej w okolicach wsi Kostiuchnówka, w miejscu walk legionistów Józefa Piłsudskiego z wojskiem rosyjskiego gen. Brusiłowa w czasach I wojny światowej.
Liczne publikacje poświęcił sprawom polskich i radzieckich prokuratorów, którzy padli ofiarami represji stalinowskich. Z jego udziałem nakręcono kilka polskich i ukraińskich produkcji filmowych na temat Tragedii Katyńskiej i represji stalinowskich na Ukrainie.
Dzisiaj Andrzej Amons mając wysoki stopień wojskowy pułkownika służby sprawiedliwości w st. spocz. nie odpoczywa. Jest zastępcą prezesa Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego im. A. Mickiewicza w Kijowie. Prowadzi szeroką aktywność społeczną promując historię stosunków polsko-ukraińskich, pokazując rolę reżimu stalinowskiego w represjach politycznych przeciwko Polakom w okresie 1918-1991. Uczestniczy w wielu międzynarodowych i krajowych konferencji poświęconych historii wojskowej, związanych z dziejami Polski i Zbrodnią Katyńską, współpracuje z IPN i polskimi historykami i archeologami.
Ofiarną i wieloletnią działalność Pana Andrzeja Amonsa w zakresie promocji polskiej historii i tradycji jest odznaczona polskimi medalami i orderami takimi jak: Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Medal Świadek Historii, Pamiątkowy Medal "Za udział w badaniach archeologicznych".
Pan Andrzej Amons jest prawdziwym i orędownikiem i rzecznikiem umiędzynarodowienie sprawy polskiej i stanowi godny wzór do naśladowania dla naszej młodzieży.
Życzymy naszemu Jubilatowi tradycyjnych stu lat, pomyślnej realizacji planów i nowych marzeń oraz kolejnych natchnień!
KPKO Stowarzyszenie im. A. Mickiewicza
