Gmach przy ul. Prorizna 17
W celu upamiętnienia działalności Państwowego Teatru Polskiego w Kijowie w latach 20-30-tych XX wieku i tragicznego losu jego zespołu Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich na Ukrainie (SDPnU) w sierpniu 2021 roku wystąpiło z petycją do Kijowskiej Miejskiej Administracji Państwowej (KMAP) o odsłonięcie tablicy pamiątkowej na gmachu przy ulicy Prorizna (obecnie Teatr Mołodyj -foto), w którym działał Teatr. Wsparcie finansowe przedsięwzięcia ma być pozabudżetowe, ze strony sponsora. Wcześniej w Dzienniku Kijowskim publikowano szereg artykułów poświęconych temu teatrowi, w tym moje. W listopadzie 2021 roku petycję rozpatrywała ”Komisja KMAP ds. Umieszczenia Pamiątkowych Znaków w Mieście Kijów”. Z rożnych przyczyn nie było możliwości zaplanowania obecności przedstawiciela SDPnU przy rozpatrywaniu tej kwestii. Komisja wtedy petycji nie poparła. Odpowiedzialny pracownik Departamentu Public Relations (департаменту суспільних комунікацій) KMAP Jarosław Szybanow wyjaśnił decyzję Komisji względem petycji „napięciem w stosunkach ukraińsko-polskich” (напруженістю українсько-польських відносин – укр.), które podkreślił członek Komisji, przedstawiciel Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej. Takie napięcie przedstawiciel ukraińskiego IPN widział w braku symetrii w podejściu do kwestii upamiętnień, pomników itp. w Ukrainie i w Polsce. Szczegóły można odnaleźć w archiwum publikacji DK od 2021r. Nowe rozpatrzenie petycji na posiedzeniu Komisji odbyło się 13 listopada tego roku. Było to w mojej obecności, gdyż zostałem zaproszony. Spotkanie miało miejsce na Zoomie, czyli w niełatwych warunkach i przy bezpośredniej nieobecności części członków Komisji. Niżej podaję tekst oryginału decyzji Komisji:
ВИРІШИЛИ: перенести розгляд питання та рекомендувати заявникові погодити розміщення меморіальної дошки з Департаментом охорони культурної спадщини виконавчого органу Київської міської ради (Київської міської державної адміністрації), розглянути можливість внесення зміни до тексту напису відповідно до озвучених на засіданні рекомендацій, а також можливість встановлення меморіальної дошки всередині приміщення.
Afisz Polskiego Teatru w gazecie, lata 30.
Teraz główna pretensja dotyczy uzgodnienia z Departamentem Ochrony Dziedzictwa Kulturowego KMAP, chociaż trzy lata temu petycję w sprawie odsłonięcia tablicy poprzedziło zebranie przez nas pakietu wszystkich niezbędnych dokumentów. Teraz o tych nowych wymogach dowiedziałem się już na posiedzeniu Komisji. Co do uwagi dotyczącej tekstu. Tekst tablicy brzmi w językach polskim i ukraińskim:
W tym gmachu w latach 30-tych XX wieku działał w Kijowie Państwowy Teatr Polski Zamknięty w 1938 roku na tle represji wobec zespołu teatru
В цьому будинку у 30-х роках ХХ віку працював у Києві Державний Польський Театр. Зачинений в 1938 році на тлі репресій проти колективу театру
Jednemu członkowi Komisji nie spodobało się słowo „Державний”. Ale był takim, czyli finansowo wspierany przez państwo. Co do umieszczenia tablicy wewnątrz gmachu, jest to idea niezła, można umieścić i wewnątrz – tylko jeszcze jedną tablicę, a nie zamiast (!) zewnętrznej. Przecież celem tworzenia tablicy jest z jednej strony pamięć, z drugiej jej oglądalność. Jest to również atrakcja turystyczna.
Zgodnie z decyzją Komisji zwróciliśmy do Departamentu Ochrony Dziedzictwa Kulturowego KMAP i już mamy odpowiedź, list dyrektora Departamentu Maryny Solowiowej. W nim czytamy, że gmach pod adresem Prorizna 17, „внесений до Державного реєстру нерухомих пам’яток України наказом Міністерства культури та Інформаційної політики України від 13.09.2022 № 327, (czyli rok po etycji SDPnU) як пам’ятка архітектури історії, монументального мистецтва місцевого значення. Dalej idzie wymienianie prawnych aktów dotyczących zdaniem Departamentu naszego pytania począwszy od Konstytucji Ukrainy po warunki dzisiejszego Stanu Wojennego. Cóż, nasza tablica na gmachu nie narusza ani jednego z tych paragrafów, tylko doda mu znaczenia i atrakcyjności. Decyzji co do naszego pytania list Departamentu nie zawiera. Krótko mówiąc, tam ani tak, ani nie. Będą głosowali na kolejnym posiedzeniu Komisji…
Jak tu nie wspomnieć, co mówił kiedyś śp. Korniej Czukowski: „W Rosji trzeba żyć długo, do wszystkiego dożyjesz». Jeden współczesny klasyk ukraiński książkę wydał pod tytułem „Ukraina to nie Rosja ”, więc zaczekamy, zobaczymy.
Borys Dragin,
Sekretarz Generalny SDPnU
