5 marca 2025 roku w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Ukrainie odbyło się tematyczne spotkanie z okazji 85. rocznicy Zbrodni Katyńskiej dokonanej przez ZSRR. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele polskiej delegacji rządowej, pracownicy Ambasady, naukowcy, członkowie kijowskich organizacji polonijnych oraz dziennikarze. Narodowy Rezerwat Pamięci „Bykowniańskie Mogiły” reprezentowali zastępca dyrektora generalnego ds. badań naukowych Tetiana Szeptycka oraz sekretarz naukowy Wałerij Filimonichin.
Podczas spotkania przemówił Konsul RP w Kijowie Paweł Owad, który podkreślił znaczenie tej tragicznej rocznicy i wszystkich wydarzeń związanych z Katyniem dla społeczności polskiej. Wyraził także nadzieję, że Ukraińcy będą mieli możliwość szerzej poznać prawdę o tej zbrodni popełnionej przez ZSRR.
Sekretarz naukowy Narodowego Rezerwatu Pamięci „Bykowniańskie Mogiły” Wałerij Filimonichin przedstawił zwięzłą relację na temat badań prowadzonych w Ukrainie nad „śladem katyńskim” oraz decyzji sowieckich organów represyjnych, które doprowadziły do „odciążenia więzień”, co w rzeczywistości oznaczało egzekucję polskich jeńców wojennych w więzieniach Kijowa, Charkowa, Chersonia i Mińska. Przedstawił również swoje argumenty, według których tzw. lista egzekucyjna Cwietuchina, obejmująca 3 435 osób, powinna być uznana za „Kijowską listę katyńską”. Zaznaczył jednak, że ostateczne ustalenie liczby ofiar stalinowskich represji wśród obywateli II Rzeczypospolitej, zamordowanych w 1940 roku, będzie możliwe jedynie dzięki dalszym badaniom archeologicznym na miejscach masowych pochówków oraz odnalezieniu list polskich jeńców wojennych skierowanych na egzekucję do chersońskiego NKWD.
Wałerij Filimonichin zaprezentował także swoją monografię pt. „Kijowska adwokatura na przełomie epok: początki, losy, represje”, w której szczegółowo przedstawił biografie kijowskich adwokatów i prawników, a także po raz pierwszy ujawnił nazwiska polskich prawników zamordowanych w Kijowie i pochowanych w Bykowni.
Pułkownik wymiaru sprawiedliwości w stanie spoczynku oraz badacz represji Andrij Amons opowiedział o wysiłkach Prokuratury USRR i działaczy społecznych w celu ujawnienia prawdy o zbrodni katyńskiej oraz o swoim osobistym udziale w ekshumacjach w miejscowości Piatichatki pod Charkowem. Na zakończenie spotkania Wałerij Filimonichin i Andrij Amons odpowiedzieli na pytania uczestników.
Tetiana Szeptycka
