Na banknocie z nominałem 100 zł widzimy twarz Władysława II Jagiełły, dziesiątego króla Polski, który był najdłużej panującym na tronie – 48 lat, a założona przez niego dynastia Jagiellonów panowała w Polsce i w Litwie w ciągu 136 lat – do 1572 roku.
Władysław II Jagiełło urodził się ok. 1362 (lub ok. 1352). W wieku 15 lat w maju 1377 roku Jagiełło, po śmierci ojca Olgierda Giedyminowicza, został mianowany Wielkim Księciem Litewskim.
13 października 1384 z Węgier do Polski, na Wawel przybyła Jadwiga Andegaweńska, która została wybrana przez polską szlachtę na króla Polski po śmierci jej ojca Ludwika Węgierskiego. Królowa jako 10-letnia dziewczynka zaskoczyła polskie społeczeństwo swoją inteligencją i wykształceniem.
Umiała czytać i pisać po łacinie, znała język niemiecki i węgierski, a także robiła szybkie postępy w nauce języka polskiego. Kochała muzykę i śpiew, umiała tańczyć. Była piękną, wysoką blondynką, ułożoną i elegancką. 16 października 1384 roku w Krakowie Jadwiga została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego na dziewiątego króla Polski.
14 sierpnia 1385 roku Jagiełło wystawił akt krewski, w którym zobowiązał się do zawarcia unii personalnej między Koroną a Litwą, poślubienia Jadwigi i chrystianizacji Litwy. Po pół roku zastanowienia się Jadwiga zgodziła się zostać jego żoną. 2 lutego 1386 roku w Lublinie na jednym z pierwszych sejmów walnych Jagiełło został wybrany królem Polski (pierwsza udokumentowana elekcja na tron Polski).
Jagiełło przybył do Krakowa, gdzie 15 lutego 1386 uroczyście przyjął chrzest oraz imię Władysław. Trzy dni później 18 lutego 1386 roku Jadwiga i Jagiełło uroczyście zawarli związek małżeński w katedrze na Wawelu w Krakowie. Dwa tygodnie później, 4 marca 1386 roku w katedrze wawelskiej odbyła się uroczysta koronacja Władysława Jagiełły na dziesiątego króla Polski.
Odtąd Władysław II Jagiełło rozpoczął współrządy z żoną. Jadwiga, jako król Polski, była formalnie równorzędnym władcą, co czyniło ich współpracę unikalnym przypadkiem w historii monarchii europejskiej. Współrządy te skoncentrowały się na zacieśnieniu Unii Polsko-Litewskiej oraz wzmocnieniu obu państw wobec zagrożeń zewnętrznych, przede wszystkim ze strony Zakonu Krzyżackiego.
Wspólnie przeprowadzili chrystianizację Litwy w 1387 roku, co miało kluczowe znaczenie dla integracji Litwy z Polską. Jadwiga angażowała się w sprawy kultury, edukacji i religii, podczas gdy Jagiełło odpowiadał za kwestie militarne i polityczne. Ich współpraca doprowadziła do reform administracyjnych oraz rozwoju unii personalnej między Polską a Litwą.
Po śmierci Jadwigi w 1399 roku Jagiełło kontynuował politykę zapoczątkowaną w czasie ich wspólnych rządów, które uznaje się za fundament potęgi Jagiellonów w Europie Środkowo-Wschodniej. W 1400 roku odnowiony został przez Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej uniwersytet w Krakowie, nazwany później na cześć Jagiellonów Uniwersytetem Jagiellońskim.
15 lipca 1410 roku siły polsko-litewskie oraz krzyżackie spotkały się pod Grunwaldem. W wyniku wielkiej bitwy siły krzyżackie zostały rozgromione. Po raz pierwszy Zakon przegrał wojnę z Polską, a jego siła militarna została złamana.
Jak donosi Jan Długosz, w drodze na Ruś król zatrzymał się w Medyce, gdzie przeziębił się, słuchając śpiewu słowików. Władysław II Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku w Gródku. W pamięci wdzięcznych potomków został jako założyciel Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Eugeniusz GOŁYBARD
na podstawie źródeł otwartych
