NAPOLEON CYBULSKI
Urodz. 14.09.1854 r. w Krzywonosach (Wileńszczyzna) – zm. 26.04.1919 r. w Krakowie.
Fizjolog, odkrywca adrenaliny, wynalazca fotohemotachometru i mikrokalorymetru, jeden z twórców endokrynologii, pionier elektroencefalografii, publicysta i społecznik.
Edukacja
Po ukończeniu gimnazjum w Mińsku podejmuje studia w Akademii Wojskowo-Medycznej w Petersburgu. W 1880 roku uzyskuje, nawiasem mówiąc z najwyższą oceną, dyplom lekarza. Do 1885 roku pracuje w Akademii Wojskowo-Medycznej jako asystent na Katedrze Fizjologii u prof. Iwana Tarchanowa.
Fotohemotachometr i mikrokalorymetr
Konstruuje przyrząd mierzący szybkość przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, który jednocześnie rejestruje proces fotograficznie. Biorąc pod uwagę obie funkcje, nazywa go fotohemotachometrem. Dzięki temu urządzeniu Cybulskiemu udaje się zbadać zmiany prędkości przepływu krwi w stosunku do faz pracy serca i rytmu oddechowego.
W 1885 roku, po uzyskaniu tytułu doktora medycyny, przeprowadza się do Krakowa, gdzie zostaje kierownikiem Katedry Fizjologii, Histologii i Embriologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzi przełomowe badania z zakresu elektrofizjologii. Wraz z Adolfem Beckiem udaje mu się odkryć elektryczną aktywność mózgu, a także dokonać pomiaru tej aktywności i zlokalizować okolice czuciowe w korze mózgowej. W 1890 roku Cybulski konstruuje przyrząd do mierzenia ilości ciepła wytwarzanego przez mięśnie – mikrokalorymetr.
Adrenalina
Pięć lat później, we współpracy z Władysławem Szymonowiczem odkrywa hormonalne oddziaływanie rdzenia nadnerczy, a także izoluje wcześniej nieznaną adrenalinę, podnoszącą ciśnienie krwi. To właśnie adrenalinie poświęca większość kolejnych prac naukowych.
Adrenalina – hormon stresu
Równolegle do pracy naukowej, Napoleon Cybulski zajmuje się publicystyką społeczną. Stawia sobie za cel podniesienie poziomu oświaty i kultury rolnej w regionie podkrakowskim. Prowadzi nawet badania nad dietą ludu wiejskiego w Galicji. Wspólnie z profesorem Odo Bujwidem zakłada pierwsze w Krakowie żeńskie gimnazjum, co więcej – głośno postuluje dopuszczenie kobiet do studiów wyższych.
Napoleon Cybulski jako pierwszy w Polsce podjął badania nad hipnotyzmem. W książce "O hypnotyzmie ze stanowiska fizyjologicznego" pojawiły się tezy wyprzedzające późniejszą koncepcję nieświadomości Zygmunta Freuda. W roku 1910 jako pierwszy polski badacz uzyskał zapis EKG. W jego dorobku znajduje się ponad 80 prac naukowych, nie licząc pojedynczych artykułów i odczytów. Jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności i członkiem honorowym wielu towarzystw lekarskich. W latach 1911, 1914 i 1918 jest nominowany do Nagrody Nobla. Jest laureatem prestiżowej nagrody fundacji Jerzmanowskich z 1918 roku. Wartość tej nagrody odpowiadała wówczas 12 kilogramom złota, co w dzisiejszych czasach byłoby równowartością prawie dwóch milionów złotych.
Umiera 26 kwietnia 1919 roku, we własnym gabinecie stomatologicznym, w wyniku ataku apoplektycznego.
