W dniach 2–5 października w miejscowości Brzuchowice koło Lwowa odbył się pierwszy Zjazd Organizacji Mniejszości Polskiej na Ukrainie, współorganizowany przez Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku. W wydarzeniu wzięło udział ponad 100 przedstawicieli organizacji polskiej społeczności Ukrainy zrzeszonych w Związku Polaków Ukrainy oraz Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie, a także przedstawiciele polskich mediów.
Zjazd rozpoczął się od odczytania listu Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Pani Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, skierowanego do uczestników. List odczytała Senator Rzeczypospolitej Polskiej, Pani Halina Bieda.
„Jedna przyjemność widzieć Państwa, widzieć Was skupionych, pochylonych nad tym, że chcecie tutaj polskość rozwijać, kontynuować i dalej budować. Bo wszyscy macie polskie serce i to jest bardzo ważne. My ze swej strony, jako Senat opiekujący się Polonią i Polakami za granicą, gwarantujemy, że będziemy nadal Was wspierać, a nasza obecność tutaj pokazuje, że nie tylko mówimy, ale i działamy – i dalej działać będziemy.” – Ryszard Majer, Senator Rzeczypospolitej Polskiej
„Dla nas społeczność polska to przede wszystkim obywatele Ukrainy. Jest to jedna z wielu wspólnot naszego kraju, która ma ogromny potencjał i z którą z powodzeniem współpracujemy. Jesteśmy wdzięczni za wszystkie zorganizowane przez Was wydarzenia, za to, że pomagacie pielęgnować swoją kulturę i język. Jesteśmy również wdzięczni Polsce za to, że wspiera nie tylko społeczność polską, ale także całą Ukrainę.” – Viktor Kovrey, Naczelnik Wydziału Polityki Etnicznej Państwowej Służby Ukrainy ds. Polityki Etnicznej i Wolności Sumienia
„Jest nas wielu i wszyscy jesteśmy różni, ale łączy nas polskość — działalność na rzecz jej pielęgnowania i zachowania naszej tożsamości narodowej. To dla nas niezwykle ważne, dlatego musimy się nawzajem wspierać.” – Elżbieta Korowiecka, prezes Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie
„Bardzo się cieszę, że dzisiaj wszyscy jesteśmy razem. Czas, który tu spędzimy, będzie nie tylko okazją do rozmów i omówienia spraw organizacyjnych, ale też czasem bycia ze sobą – aby wzajemnie dzielić się doświadczeniem, inspirować i czerpać siłę do dalszych działań w tych niezwykle trudnych czasach. W imieniu nas wszystkich chcę również przekazać serdeczne podziękowania naszym stałym partnerom z Fundacji Wolność i Demokracja, a szczególnie Pani Prezes Lilii Luboniewicz, za to, że możemy być tu razem oraz za wsparcie naszych szkół, organizacji i zespołów. Dzięki tej współpracy rozwijamy się, trwamy i patrzymy w przyszłość.”
– Lesia Jermak, prezes Związku Polaków Ukrainy
„Polska mniejszość narodowa ma przed sobą dwie ważne misje. Pierwszą z nich jest krzewienie polskości. Jak napisała Pani Marszałek w swoim liście – jesteśmy jedną wielką rodziną i wszystko, co robimy, służy naszemu wspólnemu dobru. Bardzo ważne jest, abyśmy zmierzali do wspólnego celu i stawali się coraz silniejszą wspólnotą narodową.
Drugą naszą misją jest budowanie porozumienia – tworzenie mostów między naszymi narodami. Ważne jest, by być tym głosem, który prowadzi do jedności i miłości.” – Alina Cierkowa, dyrektor Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku
„Przede wszystkim chcę przedstawić cel naszego spotkania. Bardzo często przyjeżdżacie Państwo do Warszawy, do nas, rozmawiacie, przedstawiając swoje pomysły i wizje. Każdy z nich jest inny, wyjątkowy. Na co dzień jednak nie macie możliwości takiej rozmowy – mieszkacie od siebie nieraz tysiące kilometrów. Przypomnijmy sobie, jak spotykaliśmy się wcześniej, by budować strategię rozwoju edukacji polskiej, tworzyć wspólne plany, pomysły i projekty. Teraz również chcemy, aby ten czas tutaj był poświęcony temu, by otworzyć się – Wschód na Zachód, Północ na Południe. Aby te organizacje, które dotąd ze sobą nie współpracowały, podjęły dialog i rozmowę, tak by wspólny głos polskiej społeczności był lepiej słyszany – zarówno tu, na Ukrainie, jak i w Polsce. Chcemy też, by Państwa działania były jeszcze bardziej skoordynowane i skuteczne.” – Lilia Luboniewicz, prezes Fundacji Wolność i Demokracja.
Program Zjazdu obejmował panele dyskusyjne, warsztaty praktyczne oraz prezentacje ekspertów. Podczas spotkań uczestnicy analizowali aktualne ustawodawstwo dotyczące mniejszości narodowych na Ukrainie, omawiali wpływ zmian prawnych na działalność szkół, organizacji społecznych i kulturalnych, a także dzielili się doświadczeniami w zakresie promocji języka i kultury polskiej.
W trakcie dyskusji wypracowano wspólne kierunki dalszej współpracy, inicjatywy integrujące środowiska polskie w różnych regionach Ukrainy oraz plany rozwoju lokalnych społeczności. Zjazd stał się także ważną platformą wymiany poglądów, wzajemnego wsparcia i umacniania poczucia wspólnoty wśród Polaków mieszkających na Ukrainie.
***
Największą wartością Zjazdu okazała się praca warsztatowa w pięciu grupach tematycznych.
Każda z nich – prowadzona przez doświadczonych moderatorów – stała się przestrzenią otwartej rozmowy, wymiany doświadczeń i wspólnego planowania.
– Diagnoza i wyzwania środowiska polskiego.
Uczestnicy Zjazdu wraz z Lesią Buherą koncentrowali się na aktualnych potrzebach organizacji – od kwestii powstania Rady Polaków Ukrainy po przez edukację i dostęp do języka polskiego po wsparcie psychologiczne i logistyczne w czasie wojny. Dyskusje pokazały, że organizacje nie tylko przetrwały trudne lata, ale też potrafią się odnawiać i działać mimo ograniczonych zasobów.
– O organizacjach w czasie wojny i zmiany pokoleniowej dyskutowaliśmy z Ewą Mńkowską.
Tu dominował temat odpowiedzialności i ciągłości. Jak przekazywać doświadczenie młodszym? Jak przygotować liderów, by przejęli inicjatywę z entuzjazmem, a nie z obowiązku? Efektem rozmów było opracowanie mapy potrzeb młodzieży i propozycji wsparcia mentoringu, szkoleń i integracji międzypokoleniowej.
– Prawo i edukacja rozważano z Tomaszem Kałuskim.
Szczegółowo omówiono aktualne zmiany w ustawodawstwie dotyczącym mniejszości narodowych i ich wpływ na szkolnictwo oraz działalność społeczną. Uczestnicy opracowali rekomendacje dotyczące wzmocnienia nauki języka polskiego w szkołach oraz inicjatyw promujących dwujęzyczność jako wartość.
– O strategii rozwoju organizacji rozważaliśmy z Aliną Czirkową.
Tu rozmawiano o tym, jak chcemy, by wyglądała polska społeczność w Ukrainie za 5, 10 i 20 lat. Uczestnicy wspólnie stworzyli model działań – od tego, co chcemy zachować, po to, co powinniśmy zmienić lub wyeliminować. Powstał swoisty „manifest rozwoju”, który pokazuje, że nowoczesna organizacja może być jednocześnie zakorzeniona w tradycji i otwarta na współczesność.
– O mediach, komunikacji i wizerunku dyskutowano ze Switłaną Bułanową.
W tej grupie omówiliśmy o czym chce przeczytać współczesny czytelnik w gazecie. Mówiliśmy jednym głosem – dziś nie wystarczy działać, trzeba umieć o tym mówić.
Dyskutowano o nowoczesnych formach promocji, komunikacji w mediach społecznościowych i o tym, jak pokazywać działalność w sposób atrakcyjny dla młodzieży i opinii publicznej. Efektem było stworzenie koncepcji „żywej obecności” organizacji w przestrzeni publicznej – przez media, kampanie i storytelling.
Wszystkie pomysły i wnioski wypracowane w grupach zostały spisane i opracowane w formie podsumowania projektu oraz banku idei, który może posłużyć też jako podstawa do dalszego tworzenia strategii rozwoju ruchu polskiego Związku Polaków Ukrainy.
Dziękujemy wszystkim, dzięki którym to spotkanie mogło się odbyć. W imieniu Związku Polaków Ukrainy składamy serdeczne podziękowania organizatorom, moderatorom, partnerom i wszystkim uczestnikom. Doceniamy Wasze zaangażowanie, wiedzę i serce, które wkładacie w rozwój wspólnoty.
Zjazd w Brzuchowicach pokazał, że jeśli chcemy, by organizacje były ciekawe, współczesne i przyciągające młodzież, musimy działać profesjonalnie, z pasją i w duchu współpracy.
Bo tylko wtedy staniemy się środowiskiem nowoczesnym, otwartym i inspirującym – takim, które łączy pokolenia i wyznacza kierunki przyszłości.
Zmieniamy się – nie po to, by być inni, lecz by być bliżej ludzi.
***
Wydarzenie zostało zorganizowane przez Fundację „Wolność i Demokracja” wraz z Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwskuю
Zadanie publiczne zostało dofinansowane ze środków budżetu państwa w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2025 roku, w ramach konkursu „Senat – Polonia 2025”.
Andżelika PŁAKSINA,
Lesia JERMAK
