Kijów, lipiec 2025 – W pokoju wypełnionym ciepłem, książkami i zapiskami z ostatnich miesięcy, Lesia Jermak – Prezes Związku Polaków Ukrainy – z czułością przegląda fotografie z wydarzeń, w których wzięli udział członkowie polskiej wspólnoty z całej Ukrainy. Mija właśnie rok od dnia, gdy objęła funkcję prezesa.
To dwanaście miesięcy intensywnej pracy, przełomowych projektów, międzynarodowych wydarzeń i budowania silnej, aktywnej wspólnoty Polaków w Ukrainie – pomimo trudnych, wojennych realiów.
Ten czas nie był ani łatwy, ani przewidywalny – bo wojna zmienia wszystko. Ale właśnie w tych trudnych okolicznościach dojrzewały najważniejsze owoce – wspólnota, zaufanie i siła bycia razem.
– To miał być rok rozpoznawczy. Rok, w którym „zobaczymy, gdzie idziemy dalej”. A stał się najgłębszym doświadczeniem mojego życia. Rokiem pełnym nieprzespanych nocy, ale też poranków, w których wiedziałam, po co znów wstaję. Dla ludzi. Dla tej wspólnoty – mówi ze wzruszeniem.
Silniejsze struktury – lepsza koordynacja
Już od początku kadencji kluczowym zadaniem była konsolidacja środowisk polonijnych. Powstała baza danych ZPU – „Poznajmy się! Promujmy się!” – narzędzie usprawniające komunikację i promocję działań organizacji członkowskich. Powołano także Radę ZPU, czyli forum doradcze i integrujące liderów polonijnych z całej Ukrainy.
Regularne spotkania Zarządu ZPU oraz prezesów organizacji regionalnych pozwoliły stworzyć platformę szybkiego reagowania na potrzeby lokalnych środowisk.
Młodzi na pierwszym planie
W odpowiedzi na potrzeby kolejnego pokolenia Polaków powołano Sektor Młodzieżowy ZPU – nową przestrzeń dla młodych liderów. W ciągu roku zrealizowano warsztaty, spotkania integracyjne, projekt „Laboratorium Młodego Lidera” oraz przygotowano udział młodzieży w wydarzeniach międzynarodowych.
– To inwestycja w przyszłość naszej wspólnoty – w ludzi, którzy będą ją nieść dalej. Młodzież – nasze jutro. Oni nie czekają, aż ktoś im powie, co mają robić. Oni działają. Młodzi liderzy – mądrzy, odpowiedzialni, czujący. To oni będą kiedyś siedzieć na moim miejscu. I dobrze – bo mają serce i wizję. Warsztaty, Laboratorium Młodego Lidera, międzynarodowe spotkania – to więcej niż aktywność. To zasiew przyszłości.– zaznacza Prezes Lesia Jermak.
Kultura i pamięć jako fundament
W oddziałach ZPU zrealizowano i organizowano szereg wydarzeń, m.in.:
festiwale „Impuls Polskości” i „Hej kolęda, kolęda!”;
Konkurs Literacki „Opowiem Ci o wojnie”;
Forum Polaków Ukrainy „Wspólny głos – żywe dziedzictwo”;
obchody Dnia Flagi RP, 3 Maja, Dnia Europy;
spotkania poetyckie, wydarzenia pamięci o Irenie Sendlerowej, Chopinie czy Ofiarach Zbrodni Katyńskiej.
Wspólne świętowanie i pielęgnowanie pamięci historycznej stały się nośnikami tożsamości i spoiwem społeczności.
Zainicjowano nowe przedsięwzięcia służące dokumentowaniu i pielęgnowaniu dziedzictwa polskiego ruchu w Ukrainie. Ruszył cykl „Nestorzy ruchu polskiego” – seria wywiadów z wieloletnimi działaczami i liderami środowisk polonijnych, którzy tworzyli fundamenty naszej wspólnoty.
Równolegle ogłoszono Konkurs Kronik polskich organizacji Ukrainy, którego celem jest budowanie i archiwizowanie wspólnej historii naszych organizacji – z perspektywy lokalnych środowisk i ich codziennej aktywności.
Nową, coroczną tradycją stała się także inicjatywa „Osobowość roku ZPU” – symboliczne wyróżnienie osób szczególnie zasłużonych w działalności społecznej, edukacyjnej i kulturalnej na rzecz Polaków w Ukrainie. Po raz pierwszy obchodzono Dzień Międzyetnicznej Zgody i Różnorodności Kulturowej – Polacy Ukrainy aktywnie uczestniczyli w świętowaniu
Rok 2025 przyniósł wyjątkowe wydarzenie – pierwsze ogólnokrajowe obchody Dnia Międzyetnicznej Zgody i Różnorodności Kulturowej. Było to święto dialogu, wzajemnego szacunku i celebracji wielokulturowości Ukrainy. Przedstawiciele Związku Polaków Ukrainy wzięli udział w uroczystościach organizowanych w różnych regionach kraju, aktywnie prezentując dorobek i tożsamość polskiej mniejszości narodowej. Obecność polskich organizacji była widoczna, żywa i serdecznie przyjmowana przez przedstawicieli innych wspólnot.
W Kijowie szczególnym wydarzeniem był festiwal UNIDAY – barwna, nowoczesna prezentacja narodów współtworzących Ukrainę. Polskie stoisko, przygotowane przez ZPU, wyróżniało się estetyką, gościnnością i kreatywnym podejściem do tradycji – od prezentacji kultury i języka, przez materiały edukacyjne, po interaktywne aktywności dla dzieci i dorosłych.
– To było święto porozumienia, wzajemnej ciekawości i przyjaźni. A nasze stoisko – nie tylko informowało, ale zapraszało do rozmowy. To wydarzenie stało się symbolem otwartości i jedności w różnorodności – wartości, które dziś mają szczególne znaczenie.
Polacy Ukrainy na arenie międzynarodowej
ZPU był obecny na najważniejszych wydarzeniach – zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie. Lesia Jermak reprezentowała Związek m.in. na: uroczystościach Dnia Polonii w Belwederze z Prezydentem RP,
spotkaniu z Prezydentem Ukrainy, dialogu wspólnot etnicznych w ramach „House of Europe”.
Reprezentowanie Polaków Ukrainy na najwyższym szczeblu – w Belwederze, u Prezydenta Ukrainy, podczas spotkań wspólnot etnicznych – było zaszczytem, ale też ogromną odpowiedzialnością. Wiedziałam, że nie przemawiam w swoim imieniu. Niosłam głos dzieci z Irpienia , nauczycieli , nestorów z Chmielnickiego. To była dla mnie najważniejsza lekcja pokory.
Edukacja, solidarność, pomoc
Zrealizowano kampanie społeczne i edukacyjne:„Ocalmy mogiły przodków od zapomnienia”, „Serce dla Żołnierza”, „Razem na Wielkanoc”, „Książka na Front”, pikniki rodzinne i warsztaty dla nauczycieli języka polskiego. Nie zapomniano o potrzebujących wsparcia – zarówno materialnego, jak i duchowego.
Akcje społeczne – „Ocalmy mogiły przodków”, „Serce dla Żołnierza”, „Książka na Front” – to odpowiedź na realne potrzeby. Pomoc nie zawsze ma formę paczki. Czasem to po prostu obecność. Czasem – lekcja języka, uścisk dłoni, wysłuchanie.
Wsparcie finansowe i rozwój
Współpraca z Fundacją „Wolność i Demokracja” i „Wspólnotą Polską” pozwoliła na organizację dziesiątek wydarzeń i projektów – często ratujących to, co wydawało się niemożliwe do utrzymania. Nowe projekty są już złożone. Nowe marzenia – już się rodzą.
Patrząc w przyszłość
– Ten rok pokazał, że mimo wojny, strachu i trudności – trwamy. I nie tylko trwamy – rozwijamy się. Nasza wspólnota jest żywa, kreatywna, otwarta i silna dzięki każdej osobie, która ją współtworzy. Wspólnota ZPU żyje. Tworzy. Pomaga. Uczy. I będzie szła dalej. A ja – z nią, do końca.
Z całego serca, w imieniu własnym oraz Zarządu Związku Polaków Ukrainy, dziękuję każdej osobie, która była częścią tej drogi – trudnej, ale pięknej. Dziękuję liderom i liderkom organizacji, nauczycielom, wolontariuszom, młodzieży, seniorom, partnerom z Polski i Ukrainy, przyjaciołom i sympatykom – wszystkim, którzy mimo niepewności i bólu wojny nie tracą nadziei i wciąż wierzą, że warto tworzyć, wspierać się i być razem.
Dziękuję za każdy gest solidarności, każde dobre słowo, każdą wspólnie wypitą herbatę i każdy projekt, który zaczynał się od marzenia. To nie tylko liczby i raporty – to opowieść o wspólnocie, która żyje, kocha i nie poddaje się, nawet wtedy, gdy drżą szyby od wybuchów, a noc przynosi strach.
Ten rok pokazał mi jedno: nie ma rzeczy niemożliwych, gdy jesteśmy razem. A to „razem” jest dziś naszym największym skarbem.
Lesia Jermak kończy rozmowę z czułym uśmiechem. Za oknem Kijów oddycha letnim popołudniem. W biurze – trwa praca, planowanie, marzenia. Bo to nie jest koniec. To dopiero początek. Bo tam, gdzie jest wspólnota – tam zawsze będzie nadzieja.
Wszystkie działania dokumentowane są na profilu ZPU na Facebooku, stronie Lesi Jermak oraz w „Dzienniku Kijowskim”.
