Z okazji 65. rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem Rada Stowarzyszenia Weteranów Wojska Polskiego Żytomierszczyźny z inicjatywy jego prezesa Zygmunta Wengłowskiego wydała pieczołowicie przygotowany i pięknie ilustrowany folder poświęcony działalności tej organizacji, począwszy od jej powstania w 1993 roku po dzień dzisiejszy.
We wstępie dowiadujemy się o genezie powstania Stowarzyszenia. Autorzy piszą:
„Podczas II wojny światowej w kwietniu 1944 roku, na Żytomierszczyźnie dyslokowana była 1 Armia Wojska Polskiego, sformowana wcześniej w głębi ZSSR. Latem tegoż samego roku rozpoczęto tu formowanie dwóch Dywizji Piechoty (5 i 6) dla 2 AWP, zapoczątkowano formowanie jednostek Polskiego Korpusu Pancernego, jednostek artylerii, saperów, łączności i innych formacji wojskowych. W Żytomierzu mieścił się wówczas główny sztab formowania polskich jednostek wojskowych.
W tym czasie wielu naszych rodaków – Polaków Żytomierszczyźny (w większości młodzież) na ochotnika wstąpiło do Armii Polskiej i jako żołnierze w składzie prawie wszystkich jednostek WP brali oni czynny udział w walkach o wyzwolenie Ziemi Polskiej od najeźdźców hitlerowskich. Były to działania bojowe nad Bugiem, na Wiśle; walki o Pragę i Warszawę, boje na wale Pomorskim i Pomorzu Zachodnim, udział w operacjach Berlińskiej i Praskiej. Kilka jednostek WP, a w ich składzie uczestniczyło w szturmie Berlina.
Wtedy nie mieliśmy innego wyboru, to była najkrótsza droga do Polski. Ruszyliśmy zatem i wnieśliśmy, niemały, na miarę swych możliwości, wkład dla zwycięstwa nad faszyzmem w II wojnie światowej.
Wielu naszych rodaków nie wróciło na naszą rodzinną ziemię Żytomierską. Spoczęli na wieki w ziemi Polskiej – ziemi, skąd nasz Ród. Wielu naszych rodaków odniosło rany, wielu utraciło zdrowie.
Po zakończeniu wojny, większość naszych poborowych i ochotników powróciło w swoje rodzinne strony na Żytomierszczyznę. Pracowali. Odbudowywali zburzoną wojną gospodarkę. Zakładali rodziny.
Od 1993 roku tj. od 50-tej rocznicy bitwy 1 DP im. T. Kościuszki pod Lenino (12-13.10.1943 r.) w obwodzie Mohylewskim na Białorusi, jak i u nas na Żytomierszczyźnie istnieje Stowarzyszenie Weteranów – Kombatantów Polskich. Według stanu na rok 1993 zewidencjonowano ponad 370 osób – weteranów WP Żytomierszczyźny. Pod koniec 2009 roku pozostało ich zaledwie 80.
„Dlatego też – jak pisze do nas prezes SWWPŻ Zbigniew Wengłowski – wydanie tego folderu jest dla nas wydarzeniem szczególnym . Zostało nas niewielu, a z roku na rok jest nas coraz mniej, a zatem folder ten będzie dobrym śladem po nas”.
Stanisław Panteluk
