Banknot 50 zł ukazuje wizerunek Kazimierza III Wielkiego. Urodzony 30 kwietnia 1310 r w Kowalu, był najmłodszym synem Władysława I Łokietka i Jadwigi Bolesławówny, siódmym królem Polski, ostatnim monarchą z dynastii Piastów, będących na tronie polskim od ok. 960 do 1370 r, prawie 410 lat. Kazimierz Wielki panował w latach 1333-1370.
Według własnych słów, Kazimierz nie potrafił czytać, choć była to umiejętność powszechna wśród monarchów tej epoki. W 1331 roku Kazimierz wziął udział w bitwie pod Płowcami, ale w porozumieniu z ojcem zostawił pole walki przed jej zakończeniem.
W 1333 roku przejął władzę i został koronowany na króla. Zdołał doprowadzić do pokoju z groźnymi sąsiadami. Między innymi, w 1343 roku w Kaliszu zawarł wieczysty pokój z Krzyżakami, unormował stosunki z królestwem Czech. W historiografii jest uważany za jednego z najwybitniejszych władców Polski, a zwłaszcza ze względu na jego zdolności dyplomatyczne i umiejętności gospodarcze.
Głównym sojusznikiem Kazimierza III Wielkiego na arenie międzynarodowej było Królestwo Węgier. Z pomocą węgierską w latach 1340–1349 anektował większą część Rusi Halicko-Włodzimierskiej.
W polityce wewnętrznej doprowadził do kodyfikacji prawa, w tym wydał statuty wiślicko-piotrkowskie, jako zbiory praw podstawowych. Są to jedne z pierwszych na ziemiach polskich pisanych regulacji z intencji prawotwórczych, które weszły w życie w połowie XIV wieku. Statut wiślicki uważany jest za najstarszy polski dokument dotyczący ochrony przyrody, ponieważ wprowadzał kary za wyrąb dębów oraz innych drzew w cudzych lasach.
Kazimierz Wielki skutecznie przysłużył się rozbudowie systemu obrony państwa oraz rozwoju miast. Ufundował szereg wielkich inwestycji budowlanych, za sprawą których o królu do dzisiaj mówi się, że „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.
W 1364 r. założył w Krakowie pierwszą uczelnię wyższą – Studium Generale, która zdołała wykształcić zaledwie sześciu studentów, nim przepadła wraz ze śmiercią swego fundatora w 1370 roku. Ta uczelnia w okresie renesansu rozkwitła pod nową nazwą – Akademia Krakowska.
Cztery żony urodziły Kazimierzowi Wielkiemu łącznie pięć córek. Król miał też przynajmniej dwóch nieślubnych synów, nie doczekał się natomiast żadnego legalnego męskiego potomka. Zmarł 5 listopada 1370 r w Krakowie.
Eugeniusz GOŁYBARD
z wykorzystaniem źródeł otwartych.
