Mija rok bardzo obfity na okrągłe rocznice z akcentem polskim. Wystarczy wymienić chociażby: 150. Powstania Styczniowego, 70. powstania w getcie warszawskim 1943 roku, 70. rzezi na Wołyniu, 95. odrodzenia państwa polskiego i związanymi z nimi powstańczego zrywu w Wielkopolsce i rozpoczęcia wojny polsko-ukraińskiej za Galicję Wschodnią.
Chciałbym jednak zwrócić uwagę na rocznicę, pośrednio dotycząca Polski. Chodzi o 125-lecie urodzin (26 października) Nestora Machny, o czym dowiedziałem się z wydanej w Poznaniu książki „Machno w Polsce”. Autorzy Michał Przyborowski, Dariusz Wierzchoś.
Dziś niepodległa Ukraina, szczególnie jej młodzież szuka symboli historii własnej. Często tej młodzieży ideologowie nacjonalistyczni podrzucają swoich bohaterów zaś lewicowe nastroje, przyrodnie w warunkach zbrodniczej prywatyzacji dóbr narodowych nie znajdują, wydaje się, innego wyjścia jak noszenia T-shirtów z wizerunkiem Che Guewary.
Jednak przecież mają swego Che, ukraińskiego Robin Hooda. Jest, co prawda ruch sympatyków Machny na Ukrainie, skromny w porównaniu z agresywną „Swobodą”. Odbywają się różne imprezy, festiwale muzyczne w Hulaj-Polu, teraz „oblast’” zaporoska, gdzie w chłopskiej rodzinie urodził się Nestor. Brali w nich udział między innymi Iwan Dracz, Serhij Żadan.
Książka ostatniego „Anarchy In Ukr” pełna jest tego powiedziałbym machnowskiego sentymentu. Lekko się czyta.
Nestor Machno uosabia cechy bojownika głoszącego ideały wolności, bohatera przemierzającego Ukrainę w czasie wojny domowej z towarzyszami broni, walczącego o ustanowienie państwa bez ciemiężycieli - zorganizowanego według anarchistycznych teorii Proudhona, Bakunina i Kropotkina.
Teraz ta postać przywabia nie tyle swoim programem działań, realizacja którego w nasze czasy może jest już spóźnioną. Przywabia, jako symbol, trend wolności i sprawiedliwości na podium historycznym.
Przeciwstawienie wobec bezczelnej i nieodpowiedzialnej władzy, wobec biurokracji, korupcji zawsze jest aktualne. Nie będę opowiadał życiorysu Machny. Nie trudno go znaleźć w sieci. Przypomnę tylko że w czasie wojny domowej zawarł wielu układów z bolszewikami, ogromnie pomógł im w walce po ich stronie.
Bolszewicy „odwdzięczyli” się mu podstępnie zrywając te układy w roku 1920. Wojska Machny walczyły z Armią Czerwoną jeszcze blisko przez rok, zanim zostały ostatecznie pobite. Wielu machnowców aresztowano i rozstrzelano.
Machno po klęsce okazał się w Polsce. Książka zawiera materiały archiwalne o jego tam pobycie. Zamieszczono w niej wiele artykułów z ówczesnych gazet polskich, które szeroko relacjonowały jego pobyt. Praca adresowana jest do odbiorcy, który chciałby zapoznać się z problemem kontaktów Machny z Polakami oraz Polską i całokształtem działalności jego ruchu. Książka jest do nabycia przez Internet.
BORD
