Wszystko zaczęło się dwadzieścia lat temu, kiedy to troje entuzjastów postanowiło sobie za cel odrodzenie polskiej kultury w Chersoniu i stworzenie organizacji polonijnej, a byli nimi: panowie Wsiewołod Dziszulski i Alieksiej Patałach oraz pani Halina Diwak.
Pierwsze zebranie Polaków mieszkających w Chersoniu odbyło się w 1995 roku. Rok później, 1 kwietnia 1996 roku Towarzystwo „Polonia” zostało zarejestrowane jako organizacja mniejszości narodowej. Władze Chersonia przydzieliły organizacji małe pomieszczenie, w którym przez kilka lat odbywały się zebrania i gdzie chersońscy Polacy mogli obchodzić święta religijne i państwowe.
W historii „Polonii” złotymi literami zapisało się nazwisko wspomnianego już pana Wsiewołoda Dziszulskiego, który mimo sędziwego wieku (urodził się w roku 1935) dzielnie uczył się języka swoich przodków, pisał wiersze patriotyczne o swojej historycznej ojczyźnie i kierował Towarzystwem do roku 2006. Po śmierci pierwszego prezesa organizacji polonijnej w Chersoniu, zgodnie z wolą zmarłego, prezesem wybrano panią Rozalię Lipińską, niestrudzoną i energiczną osobę, która kieruje Towarzystwem do dzisiaj. Pani Lipińska została odznaczona przez władze Rzeczpospolitej Polskiej Złotym Krzyżem Zasługi i medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej.
Towarzystwo „Polonia” w Chersoniu od pierwszych dni swojego istnienia działa bardzo prężnie, jest znane, widoczne i rozpoznawalne na forum miasta. Trudno wyliczyć wszystkie imprezy kulturalne, festiwale, konkursy, które organizuje bądź bierze w nich udział.
Do najważniejszych należą: organizowany corocznie konkurs wiedzy o Polsce, konkursy recytatorskie poświęcone polskim poetom, uroczyste akademie i koncerty z okazji Święta Niepodległości i Święta Narodowego Trzeciego Maja, udział w uroczystościach kościelnych w parafii Najświętszego Serca Jezusa. Ponadto członkowie Towarzystwa biorą aktywny udział w imprezach kulturalnych organizowanych przez władze miejskie. Pieśni w wykonaniu chóru „Przyjaźń” usłyszeć można podczas obchodów Dni Miasta, a także podczas wydarzeń kulturalnych organizowanych przez biblioteki, muzea, szkoły, uczelnie. Co roku członkowie „Polonii” występują w różnych placówkach kulturalnych z okazji „Dnia Języka Ojczystego”.
Pod egidą Towarzystwa „Polonia”, począwszy od roku 2001, prowadzone są zajęcia z języka polskiego. Najpierw przez wolontariuszy z Polski, a następnie, od roku 2006, przez nauczycieli z Polski kierowanych do pracy za granicą przez polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej. Dzięki staraniom prezesa Dziszulskiego i prezes Lipińskiej język polski jest przedmiotem obowiązkowym w Szkole nr 11 oraz Szkole nr 16, w której obecnie mieści się siedziba Chersońskiego Obwodowego Towarzystwa „Polonia”. Język polski wykładany jest też w Chersońskim Państwowym Uniwersytecie. Ze wszystkimi wymienionymi placówkami oświatowymi „Polonia” ściśle współpracuje.
Wybitną zasługą Towarzystwa „Polonia” i jego władz jest kultywowanie pamięci o generale Mariuszu Zaruskim, który zmarł w Chersoniu, w katowni NKWD w roku 1941. Dzięki pomocy Konsulatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej w Odessie i ówczesnych polskich władz, w roku 1997 udało się ustalić miejsce wiecznego spoczynku generała. W roku 1999 na pokładzie polskiego żaglowca „Zawisza Czarny” przypłynął do Chersonia z dalekiej Polski dzwon Mariusza Zaruskiego, który zainstalowano w wieży kościoła katolickiego oraz tablica pamiątkowa, którą umieszczono w przedsionku świątyni. W roku 2011 chersońska „Polonia” zorganizowała uroczyste obchody 70 rocznicy śmierci generała Zaruskiego, w których uczestniczyli polscy politycy, przedstawiciele władz państwowych i duchowieństwo. A na co dzień członkowie Towarzystwa dbają o mogiłę tego wielkiego Polaka, zapalają na niej świece i składają kwiaty nie tylko pierwszego listopada.
Minęło zatem 20 lat i z tej okazji drugiego maja 2016 w Szkole Muzycznej nr 1 odbyły się uroczyste obchody tego jubileuszu. Uroczystą akademię uświetnił swoją obecnością pan konsul Piotr Siebeneichen wraz z małżonką. Po otwarciu uroczystej akademii przez panią prezes Rozalię Lipińską zabrał głos pan konsul, który z okazji dwudziestolecia CHOT „Polonia” w ciepłych słowach zwrócił się do pani prezes i członków Towarzystwa, życząc dalszej owocnej działalności i sukcesów w podtrzymywaniu polskości w Chersoniu. Z okazji jubileuszu pan Konsul, w imieniu Konsulatu Rzeczpospolitej Polskiej w Odessie, przekazał Towarzystwu „Polonia” kserokopiarkę z funkcjami drukarki i skanera oraz dwie wspaniałe książki: encyklopedyczne wydanie „Historia Polski” i album z reprodukcjami arcydzieł sztuki polskiej.
Następnie zabrali głos: pani Helena Chomenko wiceprezes Związku Polaków na Ukrainie oraz zastępca dyrektora wydziału do spraw polityki wewnętrznej i informacyjnej w Chersoniu pan Paweł Hawrysz.
W kolejnej części akademii pani Swietłana Szuwałowa, wiceprezes CHOT „Polonia” opowiedziała historię powstania i dwudziestoletniej działalności Towarzystwa. Następnie publiczność miała okazję obejrzeć prezentację multimedialną, która ilustrowała dwadzieścia lat pracy chersońskiej „Polonii”.
Następne części akademii dotyczyły Dnia Flagi, Dnia Polonii i Święta Narodowego Trzeciego Maja. Chór „Przyjaźń” odśpiewał pieśni: „Marsz, marsz Polonia” oraz „Witaj majowa jutrzenko”, a młodzi członkowie Towarzystwa recytowali okazjonalne wiersze. Akademię zakończyło odśpiewanie „Roty”.
Podczas nieoficjalnej części uroczystych obchodów dwudziestolecia Towarzystwa „Polonia” toczyły się przyjemne rozmowy na temat planów na przyszłość i nie tylko...Pachniało bigosem, makowcem i sernikiem.
Swietłana Szuwałowa
Paweł Elias
