Od 1992 roku grupa entuzjastów Sekcji Opieki nad Zabytkami Kijowskiego Narodowościowo-Kulturalnego Stowarzyszenia Polaków „Zgoda” działającego przy Związku Polaków na Ukrainie systematycznie prowadzi pracę naukowo-badawczą i ratunkową w celu zachowania polskich miejsc pamięci narodowej − pomników i grobów (ponad 300) na Nekropolu Bajkowa w Kijowie.
Akcja „Sprzątajmy polskie groby” trwa od wiosny do jesieni i pracę w jej ramach wykonywane są regularnie. Utrzymuje się i uporządkowuje przy tym miejsca pochówku nie tylko Polaków, ale także mogiły i nagrobki przedstawicieli innych narodów, spoczywających na terytorium historycznej polskiej parceli Cmentarza Bajkowa.
W okresie zimowym prowadzone są pracę naukowo-badawcze w archiwach Kijowa, wyniki których były wielokrotnie naświetlane w prasie.
Od dewastacji uratowane zostały groby i przywrócono pamięć o wielu wybitnych Polakach, którzy mieszkali w Kijowie w XIX−XX stuleciu, wśród których m.in. znalazły się takie postaci, jak:
Józef Zawadzki (1818–1886) − polski wydawca i drukarz, publicysta, założyciel Towarzystwa Polskiego w Kijowie i Giełdy Miejskiej. Prezydent Kijowa w latach 1860-1863.
Ludwik Górecki, (1825−1885) − polski doktor medycyny, profesor Uniwersytetu im. św. Włodzimierza w Kijowie, założyciel pierwszej kliniki dermatologicznej na terenie Rosji. Prowadził wszechstronną działalność w sferze medycyny, w 1871 roku przeprowadził w Kijowie pierwsze szczepionki na ospę.
Włodzimierz Wysokowicz (1854−1912) − profesor Uniwersytetu im. św. Włodzimierza w Kijowie, jeden z założycieli współczesnej immunologii. Założyciel Instytutu Bakteriologicznego. Jego dorobek naukowy dał początek nowej nauce w medycynie światowej nazwanej patofizjologią. Był jednym z promotorów filozofii badawczego podejścia w medycynie, łączącego wiedzę z zakresu fizjologii i morfologii z uwzględnieniem funkcji układów i organów w chorobie i w zdrowiu.
Józef Chojnowski − polski archeolog oraz kolekcjoner. W drugiej połowie XIX w. pracował w Kijowie i jego okolicach, jak również na obszarach położonych dalej na południe, w rejonie wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego. Eksponaty jego bogatej kolekcji, w której zgromadzono zabytki archeologiczne pochodzące z czasu od paleolitu po średniowiecze oraz wyroby rzemiosła artystycznego z XIX w., które na mocy jego testamentu 1903 r. przeszły na własność Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Znajdują się obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Państwowym Muzeum Archeologicznym.
Walerian Kulikowski − utalentowany polski architekt, projektant budowli Zarządu Południowo-Zachodniej Kolei Żelaznej przy ul. Łysenki 8 w Kijowie, budynków dworcowych na stacjach kolejowych Fastów i Koziatyn.
Leon Idzikowski (1827−1865) − polski księgarz, wydawca i przedsiębiorca. Założyciel największej i najsłynnniejszej księgarni i firmy wydawniczej w Kijowie „Leon Idzikowski”, która mieściła się przy głównej alei miasta - Kreszczatyku. Drukował on między innymi, pierwsze wydania utworów wybitnego kompozytora ukraińskiego Mikołaja Łysenki.
Wilhelm Kotarbiński (1848–1921) – wybitny polski malarz (jego grób grupa entuzjastów Stowarzyszenia „Zgoda” szukała przez cztery lata). Pracował przy tworzeniu fresków w soborze św. Włodzimierza w Kijowie. Był też autorem ilustracji do Pisma Świętego. Za zasługi w dziedzinie malarstwa Akademia Sztuk Pięknych w Petersburgu nadała mu w 1915 r. tytuł akademika.
Także odnalezienie mogiły Emilii Wysockiej pozwoliło przywrócić po dziewięćdziesięciu latach zapomnienia pamięć o pięknej poezji jej syna Włodzimierza Wysockiego (1846–1894) – znakomitego polskiego poety-pozytywisty oraz fotografa kijowskiego.
Grupa entuzjastów pod kierownictwem Pani Czesławy Raubiszko odnalazła, uratowała od dewastacji i przejęła pod swoją opiekę Kwaterę 114 żołnierzy 3 Dywizji Piechoty Legionów Wojska Polskiego (przede wszystkim 5 i 6 Pułku Piechoty Legionów), którzy walczyli w maju i czerwcu 1920 roku w obronie Kijowa na Przyczółku Browarskim. W 1998 roku przy wsparciu ze strony Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej ustanowiono tu został kamienny pomnik odnowiony na podstawie materiałów archiwalnych. Tu właśnie odbywają się teraz uroczystości z okazji Dnia Wojska Polskiego i innych świąt państwowych.
Działalność grupy entuzjastów, która pracuje bezpłatnie, cieszy się poważaniem wśród kijowian i została wysoko oceniona w Polsce. Kierownik grupy p. Czesława Raubiszko, wraz z innymi osobami, otrzymała od Instytutu Pamięci Narodowej Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Polską parcelę na cmentarzu Bajkowa odwiedzają dziś liczne delegacje z Polski, przedstawiciele polskiej diaspory z różnych krajów świata, Wśród gości bywają też często przedstawiciele korpusu dyplomatycznego różnych krajów, organizacji społecznych, stowarzyszeń narodowościowych, prasy, radia, telewizji.
Oleg KRYSIN
(p.o. prezesa KNKSP „Zgoda”)
