(Wspominamy dziś niektóre wydarzenia i fakty, dotyczące jej działalności w dziedzinie kulturalnej i społecznej na naszych Ukraińskich kresach Polonijnych.)
W listopadzie 1989 roku, na fali entuzjazmu patriotycznego i rozwoju ruchu demokratycznego na Ukrainie, w Kijowie z inicjatywy Wiktorii Radik - chórmistrza Narodowego Teatru Opery i Baletu im. Tarasa Szewczenki, stworzony został Zespół Folkloru Ukraińsko-Polskiego „Łastiwki-Jaskółki”.
Celem działalności twórczej tego oryginalnego Zespołu był rozwój kreatywnej współpracy i kontaktów międzyludzkich i społecznych między dwoma narodami - polskim i ukraińskim, na kanwie folkloru muzycznego, muzyki ludowej i popularnej, jak również badania twórczego dziedzictwa obu krajów.
Członkami Zespołu byli przedstawiciele młodzieży szkolnej i studenckiej z różnych miast Ukrainy, którzy studiowali w Kijowie, dzieci nauczycieli i wykładowców. Jednym z głównych zadań pracy edukacyjno-wychowawczej było przy tym zapobieganie negatywnym wpływom ze strony „ulicy”, zaangażowanie młodzieży w badaniu kultury, folkloru Polski i Ukrainy, sztuki aktorskiej. Ponadto dodatkowym aspektem wychowawczym było to, że młodzież otrzymywała możliwość uczestniczenia w działalności charytatywnej.
W ciągu wielu lat swego istnienia Zespół „Łastiwki-Jaskółki” zdobył popularność i uznanie zarówno na Ukrainie jak i w Polsce.
Zespół wielokrotnie brał udział w międzynarodowych festiwalach, był stałym uczestnikiem programów koncertowych, ukraińskich ogólnokrajowych akcji narodowościowych i kulturalno-oświatowych w celu wzmocnienia wzajemnego zrozumienia i współpracy między narodami takich jak: „Dzień Europy”, „Dzień Kijowa”, „Wszyscy jesteśmy dziećmi twoimi, Ukraino”, „Dzień Konstytucji”, „Dzień Niepodległości”, „Rok Polski na Ukrainie”.
Zespół był pierwszym wykonawcą utworów ze zbiorów Narodowej Akademii Nauk Ukrainy „Kultura piosenkarska diaspory Polskiej na Ukrainie” (Kijów 2002), był inicjatorem wielu wieczorów tematycznych, w tym pod dewizą: „Taras Szewczenko językami narodów świata”, „Uniwersytet Kijowski im. Świętego Włodzimierza i powstanie styczniowe 1863 roku", „Boże Narodzenie w tradycjach narodów Ukrainy”, „Taras Szewczenko w tłumaczeniu na język polski - kontekst historyczny”, „Taras Szewczenko i jego otoczenie polskie na wygnaniu”, „G. Semiradzki - malarz polski”, „W. Kotarbiński - malarz dwóch narodów”, "Poezja M. Konopnickiej", "W.Wysocki jako poeta-pozytywista w literaturze polskiej", "Adam Mickiewicz", "Fryderyk Chopin".
Każdego roku Zespół „Łastiwki-Jaskółki” brał udział w ponad 50 koncertów (co najmniej 3 koncerty miesięcznie), co wskazuje na jego wysoki poziom szkolenia oraz popularność. Repertuar Zespołu był bogaty i rozmaity - od utworów klasycznych (romanse) do przedstawień folklorystycznych: „Boże Narodzenie”, „Święto Św. Mikołaja”, „Dzień Zwycięstwa”, „Dzień Języka Ukraińskiego”, „Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego (Języka Polskiego)”. Zespół koncertował w wielu miastach Ukrainy - Łucku, Lwowie, Krzemieńcu, Kremeńczuku, Połtawie, Nowych Sanżarach, Gródku Podolskim, Żytomierzu, Berdyczowie, Charkowie, Kirowogradzie, miał występy gościnne w Polsce - w Warszawie, Toruniu, Wrocławiu, Włocławku, Krakowie, Lublinie, a także w miastach Chorwacji.
Zespół był współtwórcą i współwłaścicielem oryginalnych opracowań akompaniamentu do 20 piosenek, nagranych studyjnie przez znakomitego aranżera W. Kowalczuka, co znacznie wzbogacało możliwości artystyczne „Jaskółek”.
Warto podkreślić, że swoją artystyczną bazę materialną zespół tworzył na własnoręcznie. Jego arsenał ubiorów scenicznych składał się z autentycznych strojów ludowych Ukrainy Prawobrzeżnej, Huculszczyzny, regionu krakowskiego, Śląska, Lubelszczyzny - ogółem około 130 ubiorów. Dzięki tej rozmaitości strojów występy Zespołu były zawsze bardzo jaskrawe oraz, co jest bardzo też ważne, świetnie zachowywały i przekazywały widzowi artystyczną specyfikę ludową obu krajów - Polski i Ukrainy.
Zespół często był zapraszany żeby upiększyć swoim śpiewem uroczystości związane z różnymi znacznymi wydarzeniami, takimi jak: wizyty w różnych latach prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej - Lecha Wałęsy (1993 r.) i Aleksandra Kwaśniewskiego (1997 r.), delegacji rządowych z Polski, posłów Senatu i Sejmu, ministrów Edukacji, Kultury, Spraw Zagranicznych.
Za swój wielki dorobek w sferze rozwoju kultury, edukacji młodzieży i aktywną działalność koncertową Zespół otrzymał wiele Dyplomów, Certyfikatów Zasługi i Listów Podziękowania, między innymi od: Państwowego Komitetu Ukrainy do spraw Narodowości i Migracji (2004 r.), Głównego Departamentu do spraw Kultury przy Administracji państwowej M. St. Kijowa (1997 r.), Rady Wspólnot Narodowych Ukrainy (r. 1999, 2000, 2004), Federacji Ukraińskiego Towarzystwa Muzycznego (2000 r.), Głównego Departamentu do spraw Edukacji i Nauki przy Administracji państwowej M. St. Kijowa (2003 r.), Kijowskiego Centrum Sztuki Ludowej (r. 2003, 2004) i wielu innych zakładów kultury, nauki, edukacji, organizacji społecznych, stowarzyszeń narodowościowych.
Zespół zawdzięczał ten swój wielki sukces i uznanie jego niezmiennej kierowniczce artystycznej Wiktorii Radik.
Wiktoria Radik była absolwentką Narodowej Akademii Muzycznej Ukrainy im. Piotra Czajkowskiego, gdzie zdobyła wykształcenie w klasie dyrygentury chóralnej profesora, artysty narodowego Ukrainy L. Wenedyktowa. Przez szesnaście lat pracowała ona w Narodowym Teatrze Opery i Baletu im. Tarasa Szewczenki, w ciągu sześciu lat wykładała w studium przy Państwowym Chórze Ludowym imienia G. Wieriowki. Przez dwa lata była artystką-wokalistką najwyższej kategorii Akademii Muzyki Klasycznej im. Latoszyńskiego Domu Muzyki Organowej i Kameralnej.
Była doświadczonym pedagogiem wokalu, pracowała według własnej metodyki oryginalnej, prowadziła warsztat z ustawienia głosu. Często była zapraszana do jury różnego rodzaju konkursów sztuki profesjonalnej i amatorskiej. Jej uczniowie owocnie pracują dziś jako soliści oraz w różnych zespołach artystycznych i wokalnych, zarówno na Ukrainie jak i za granicą. Również i sama ona przez długie lata nie schodziła ze sceny, miała nadzwyczajnie szeroki repertuar, który składał się z folkloru polskiego i ukraińskiego, romansów rosyjskich, utworów wokalno-kameralnych kompozytorów wielu krajów świata. Jej głos można było często usłyszeć w programach Radia „Kultura”. Była solistką słynnego Zespołu Muzyki Starożytnej (kierownik K. Czeczeń), z którym wspólnie nagrała albumy muzyczne „Ukraina-Polska”, „Ukraina-Anglia”, „Ukraina-Francja”, a także album „Polskie piosenki na Ukrainie”.
Wiktoria Radik była również aktywnym i dobrze znanym na Ukrainie działaczem społecznym.
Była ona członkiem Zarządu Głównego Związku Polaków na Ukrainie, członkiem Rady Wspólnot Narodowościowych Ukrainy, Prezesem Kijowskiego Narodowościowo-Kulturalnego Stowarzyszenia Polaków „Zgoda”. Organizacja ta, na czele której ona stała, zajęła pierwsze miejsce wśród stowarzyszeń Diaspory Polskiej na świecie (1997 r.) i otrzymała jako nagrodę „Złotą statuetkę”
Dzięki Wiktorii Radik i jej pracy naukowo-badawczej na cmentarzu Bajkowa w Kijowie zachowano i uporządkowano setki Polskich Miejsc Pamięci Narodowej, a także pomników niektórych sławnych przedstawicieli innych narodów (w tym W. Chwojko, A. Beretti). Ustanowione zostały znaki memorialne „Kwatera żołnierzy Pierwszej Dywizji Piechoty im. Legionów Polskich” poległych w walkach o Kijów w 1920 roku (1998 r.), „Malarz W. Kotarbiński 1849-1921” (2001 r.) i in. Za zasługi w tej dziedzinie Wiktoria została uhonorowana Medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Polskiego Instytutu Pamięci Narodowej oraz otrzymała Medal "Pro Memoria" Polskiego Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Monografia W. Radik weszła do Encyklopedii Diaspory Polskiej na Świecie „Polak Świata”. O działalności profesjonalnej i społecznej Pani Wiktorii można przeczytać w książce „Wzlot” (Warszawa, 2004 r.), jak również w wielu innych wydaniach, a także w prasie.
Za działalność na rzecz Kultury Polskiej i Języka Polskiego oraz krzewienia Polskich Wartości Patriotycznych Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej przyznało Wiktorii Radik Odznakę Honorową „Zasłużona dla Kultury Polskiej” i Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Obecnie społeczność Polonijna na Ukrainie, jak również przedstawiciele Rady Wspólnot Narodowościowych Ukrainy, gdzie Wiktoria Radik przedstawiała Narodowość Polską, podejmują inicjatywy żeby:
1) zapewnić godny pogrzeb jej szczątków i stworzenie jej pomnika w Polskiej Parceli cmentarza Bajkowa w Kijowie, którą w ciągu tak wielu lat i z tak patriotycznym poświęceniem Wiktoria się opiekowała.
2) nazwać jedną z ulic w Kijowie im. Wiktorii Radik.
Będziemy wdzięczni wszystkim za sprzyjanie tej sprawie.
Oleg KRYSIN
P.o. Prezesa
Kijowskiego Narodowościowo-Kulturalnego
Stowarzyszenie Polaków "Zgoda"
Związku Polaków na Ukrainie
