„Wielkie Czytanie współczesnej polskiej dramaturgii dla dzieci i młodzieży” w Małym Teatrze
W kijowskim wydawnictwie „НЕОПАЛИМА КУПИНА” w czerwcu 2017 r. przy wsparciu Instytutu Polskiego w Kijowie ukazał się zbiór sztuk dla dzieci i młodzieży pt. „A morze nie...”. Zbiór ma piękną oprawę graficzną dzięki pracy znanego kijowskiego designera Mykoły Gonczarowa. Do tłumaczenia utworów wchodzących w skład zbioru został zaproszony Jurij Popsujenko – znany tłumacz, członek Związku Pisarzy Ukrainy oraz Narodowego Związku Dziennikarzy Ukrainy. ( W 1985 r. za popularyzację polskiej literatury na Ukrainie był on odznaczony odznaką „Zasłużony dla kultury polskiej” .
Projekt został od początku pomyślany jako niekomercyjny i przeznaczony do udostępniania gratis w teatrach, bibliotekach oraz innych instytucjach kulturalnych nie tylko w Kijowie, ale też w innych regionach kraju.
Idea wydania zbioru narodziła się w kijowskim teatrze. Młoda aktorka Ukraińskiego Małego Teatru Dramatycznego w Kijowie Marta Kossakowska – Polka z Torunia i absolwentka Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Teatru, Kino i Telewizji im. I. Karpenki-Karego zafascynowała się ideą zapoznania ukraińskiego środowiska teatralnego ze współczesną polską sztuką dramaturgiczną. Na Ukrainie brakuje współczesnych, poruszających ważne życiowe tematy sztuk dla dzieci i młodzieży, a w Polsce ten kierunek obecnie aktywnie się rozwija. W ostatnim czasie powstało bardzo dużo wspaniałych utworów, które są prezentowane na scenach polskich teatrów. Zatem pani Marta miała niełatwe zadanie i wybrała do tego wydania najbardziej popularne sztuki.
Książka zawiera sztuki adresowane do dzieci i młodzieży, które mają format dyskusji z widzem, takie które uczą, a nie tylko pokazują piękno świata i bawią. Metaforyczność sztuk polskiej dramaturgii – zdaniem Iryny Zapolskiej, kierownika sekcji dziecięcej Festiwalu „Gogolfest” – rozwija zdolność filozoficznego odbierania świata. Dialog autora z młodym widzem urzeka głęboka empatią i rozumieniem istoty pytań aktualnych dla dzieci różnego wieku. A wątki przypowieści przyciągają swoją prostotą i paradoksalnością.
Bożena Borek w sztuce „Rysunki na pamiątkę" opowiada o śmierci, bólu i o tym, że tak naprawdę niewiele wiemy o tym. Proponuje widzowi rozmowę o tym, co dzieje się po życiu i przedstawia wizję przejścia na tamtą stronę.
Krystyna Chołoniewska jest przekonana, że teatr ma skłaniać do zadawania pytań. Na przykład utwór „Nieobecny” opowiada o Jacku, 18-latku, który opuszcza dom, a jego rodzice są sfrustrowani i zagubieni ponieważ stracili z nim kontakt.
„Bajka o szczęściu” Izabeli Degórskiej jest obecnie jedną z najczęściej inscenizowanych sztuk współczesnych dla dzieci na scenach teatrów lalkowych i nie tylko. Tematem jest szczęście i świat rzeczy materialnych oraz bezcenna przyjaźń.
Marta Guśniowska jest jedną z najciekawszych autorek sztuk dla dzieci ostatniego dziesięciolecia. W swojej sztuce „Pod-grzybek” łamie tabu, jakim jest rozmowa z dziećmi o śmierci, miłości, przyjaźni, poświęceniu i przemijaniu. Autorka pokazuje, że odpowiadać dzieciom na trudne pytania można zarówno z dowcipem, jak i wrażliwością.
„W beczce chowany” Roberta Jarosza jest opowieścią o pozostawionym sobie samemu dziecku i niedorastających do roli przewodników życiowych rodzicach. Autor pokazuje, że nie można wychowywać dziecko w odgrodzeniu od zła i niebezpieczeństw, w braku zrozumienia zewnętrznego świata. Porusza też wiele innych wątków – problem zła, winy, kary, odpowiedzialności, miłości i obecności Boga.
„Szczurzysyn” Roberta Jarosza to sztuka dla młodzieży podejmująca temat nienawiści. Szczurzysyn to samotny dwunastolatek, który nie jest akceptowany przez rówieśników. Innym bohaterem sztuki jest też mieszkający po drugiej stronie bloku samotny starszy pan zwany Szczyrzydziadem oraz obok lasu Stary Niedźwiedź. To nie jest łatwa sztuka, traktuje o nienawiści, nietolerancji wobec odmiennych jednostek. Oglądanie sztuki jest edukujące, sprzyja temu jej omawianie z młodzieżą po przedstawieniu.
„Pan Lampa” Maliny Prześlugi to piękna, mądra i wzruszająca opowieść dla małych i dużych. Pan Lampa jest miłym staruszkiem, głowa którego świeci jak lampa. Mieszka on w dużym, starym i drewnianym domu zwanym Domczyskiem razem ze swoją wierną towarzyszką Piesą.
"A morze nie" to zabawna i filozoficzna bajka M. Prześlugi traktuje o tym, co to jest bezinteresowna przyjaźń, przemijanie, życie, śmierć i radość. Bohaterami są pan Marchewka, który cudem uniknął wrzucenia do rosołu i śnieżny Bałwan, któremu grozi roztopienie, gdyż zimy w Polsce stały się dość kapryśne i deszczowe.
Książka „A morze nie...” została zaprezentowana po raz pierwszy podczas Międzynarodowego Dziecięcego Festiwalu Sztuki Teatralnej „Ptach” w miejscowości Nyżnie Sełyszcze na Zakarpaciu 21-23 lipca 2017 r. dzięki staraniom Iryny Zapolskiej, kierownika sekcji dziecięcej Gogolfest 17 (Junior). Prezentacja była interaktywna – czytano fragmenty i reżyserowano sceny ze sztuk. Wybrane sztuki („Szczurzysyn” i „W beczce chowany”) były również czytane w prywatnej ogólnokształcącej szkole „Afiny” w Kijowie i omawiane z uczniami.
Następna prezentacja odbyła się w Kijowie 9 września 2017 r. w ramach Festiwalu „Gogolfest”. A w październiku odbyło się „Wielkie Czytanie współczesnej polskiej dramaturgii dla dzieci i młodzieży” w Centrum „Dach” (w dniach 10 i 12) oraz w Małym Teatrze (w dniach 11 i 12). Autorzy specjalnie dla Wielkiego Czytania nagrali wideo zwrócenie do ukraińskiej publiczności odtworzone podczas prezentacji. Prezentacja była spektaklem – zostały wyreżyserowane niektóre sceny ze sztuk, czytano fragmenty i je omawiano. Aktorzy i reżyserzy gorąco dyskutowali. Takie dyskusje są niezwykle ważne dla reżyserów sztuk – było to pierwsze spotkanie z zawodowymi widzami i entuzjastami teatru ukraińskiego. Publiczność teatralna ze swej strony bardzo ciepło odebrała przedstawienie, gdyż aktorzy stworzyli niezwykle ciepłą atmosferę dzieciństwa. W ten sposób poszerzamy nasze horyzonty i spodziewamy się, że wkrótce narodzi się prawdziwy cud – wyznała Marta Kossakowska po prezentacjach, które stały prawdziwym dialogiem.
Do wydawnictwa „НЕОПАЛИМА КУПИНА” zaczęli zwracać się licznie aktorzy, reżyserzy nie tylko z Kijowa, ale też innych miast, m.in. Charkowa, Odessy, Lwowa, Użgorodu. Wszystkie egzemplarze książki rozeszły się jak ciepłe bułeczki. Obecnie jest przygotowywane drugie wydanie sztuk współczesnej dramaturgii polskiej.
Katarina NOVIKOVA
