Dyrektor Instytutu Polskiego w Kijowie Jarosław Godun (L) przedstawił prezenterów publikacji: prof.Alfreda Twardeckiego i prof. Wiktora Zimko
Wschodnia część Krymu, gdzie, aż po wybrzeża Morza Azowskiego 25 stuleci temu rozpościerało się starożytne Księstwo Bosporańskie to istny raj dla archeologów.
Dzieje tego państwa rozpoczęły się z chwilą, kiedy większość z ponad 30 miast i miasteczek położonych wzdłuż obu brzegów Bosporu Kimmeryjskiego (dzisiejszej Cieśniny Kerczeńskiej) dla wspólnej obrony przed stepowymi koczownikami zjednoczyła się w jedną organizację polityczną.
Stolicą utworzonego w ten sposób państwa stała się, założona jeszcze w VI w. p. n e. przez greckich kolonistów, osada Pantikapajon (obecny Kercz), będąca wówczas główną bazą greckiego handlu z Atenami. Okoliczne ludy, Sarmaci, Scytowie asymilowali się z kultura grecką, tworząc w połączeniu ze swymi kulturami ciekawe syntezy kulturowe.
Bogactwo historyczne tych terenów wzbudziło zainteresowanie polskich znawców historii sztuki i stało się podłożem rozpoczętej w 1993 roku współpracy między Muzeum Narodowym w Warszawie a Kerczeńskim Republikańskim Muzeum Historyczno-Kulturalnym.
Ze strony polskiej kierownikiem projektu, od początku jego istnienia, jest Alfred Twardecki, kustosz z Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie. W 2004 roku do projektu dołączyła się Fundacja Charytatywna „Demetra” z Kerczy.
Wśród uczestników promocji było wielu znamienitych specjalistów
Od trzech lat w ramach ukraińskiego programu badawczego „Bosporańskie miasto Tyritaka” pod kierunkiem prof. Wiktora Zińko prowadzone są wykopaliska archeologiczne Polskiej Misji Archeologicznej Muzeum Narodowego w Warszawie na terenie starożytnego greckiego miasta Tyritaka (nieopodal Kerczy). Projekt ma na celu stworzenie tu pierwszego na Ukrainie Parku Archeologicznego. W ciągu tego okresu polskim archeologom udało się odkopać blisko 500 m2 antycznego grodu, odkryć 200 cennych zabytków, które wzbogaciły zbiory kerczyńskiego muzeum oraz odrestaurować fragment starożytnej fortecy z VI. stulecia p.n.e. Warto zaznaczyć, że polskie laboratoria konserwatorskie udzieliły pomocy w badaniach nad najcenniejszym znaleziskiem antycznego malarstwa na Ukrainie - naściennymi malowidłami wykonanymi w technice fresku mokrego z tzw. Grobowca „Demeter”.
Owocem współpracy są także naukowe publikacje polskich uczestników projektu. Pierwsza, wydana w 2009 roku, poświęcona greckim stelom nagrobnym ze zbiorów Kerczeńskiego Republikańskiego Muzeum Historyczno-Kulturalnego została wyróżniona przez Ministra Kultury Autonomicznej Republiki Krym w kategorii katalogi muzealne.
I oto 10 lutego 2011 Instytut polski w Kijowie, Ambasada RP na Ukrainie, Fundacja Charytatywna „Demetra” zorganizowali w renomowanej kijowskiej księgarni "Є" (ul. Łysenki 3) prezentację kolejnego katalogu zatytułowanego: „Czarki megaryjskie ze zbiorów Kerczeńskiego Republikańskiego Muzeum Historyczno-Kulturalnego”, którego autorem jest Sabina Grzegrzółka. Katalog, będący efektem współpracy polskich i ukraińskich archeologów zawiera szczegółowe opisy eksponatów i liczne czarno-białe (niestety) ilustracje. Publikacja ujęta jest w języku rosyjskim i angielskim, dzięki czemu prezentowany tam zespół zabytków jest po raz pierwszy od ponad 100 lat udostępniony także badaczom nie władającym językiem rosyjskim.
Kijowską prezentację publikacji prowadził dyrektor Instytutu Polskiego W Kijowie Jarosław Godun. Na pytania jej uczestników odpowiadali prof. Wiktor Zimko (Fundacja Charytatywna „Demetra) oraz współautor publikacji historyk starożytności, tłumacz, kustosz w Dziale Klasycznym Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie prof. Alfred Twardecki.
Ten drugi już z rzędu katalog to nowe dokonanie kerczyńskiej placówki naukowej – jednego z najstarszych publicznych muzeów archeologicznych Wschodniej Europy, które w przyszłym roku obchodzić będzie 185-lecie.
Oprac. Stanisław PANTELUK
