„Dopóki nie skorzystałem z internetu, nie wiedziałem, że na świecie jest tylu idiotów” –
St. Lem
Laureaci konkursu. Pierwsza od lewej (z dyplomem) Oksana Mołczanowa
Rok 2021 został ogłoszony przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej rokiem Stanisława Lema. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli literatury science-fiction XX wieku znany jest na całym niemal świecie. Jego utwory były tłumaczone na dziesiątki języków. Do klasyki kina światowego należą adaptacje filmowe powieści Lema, warto wspomnieć chociażby dwukrotnie sfilmowaną powieść „Solaris”, pierwszy raz w 1972 roku przez Andrzeja Tarkowskiego, a następnie w 2002 roku przez amerykańskiego reżysera Stevena Soderbergha. Książki Stanisława Lema omawiane były przez krytykę światową, doczekały się setek recenzji.
W Chersońskim Obwodowym Towarzystwie „Polonia” został rozstrzygnięty konkurs literacki na recenzje wybranego utworu Stanisława Lema, w którym brali udział członkowie Towarzystwa oraz młodzież chersońskich szkół z nauką języka polskiego.
Uczestnicy konkursy stanęli przed niełatwym zadaniem – zrecenzować wybrane dzieło znakomitego pisarza. Komisja oceniająca prace konkursowe brała pod uwagę zgodność tekstu z zasadami pisania recenzji, stronę językową, stylistyczną oraz walory kompozycyjne. Dodatkowe punkty przyznawano za oryginalność tekstu.
28 marca 2021 w siedzibie Towarzystwa „Polonia” ogłoszono wyniki konkursu. Nadesłane prace charakteryzowały się dużym poziomem sprawności językowej, niezwykłą pomysłowością, konceptem oraz umiejętnością wyrażania własnej opinii na temat utworu. Po wnikliwej analizie recenzji komisja przyznała jedno trzecie miejsce – Michaiłowi Liutence, dwa drugie - Walerii Denisowej oraz Sofii Bamzurowej z Liceum im. Mieszukowa w Chersoniu.
W dniu ogłoszenia wyników konkursu pani prezes Rozalia Lipińska, w towarzystwie komisji konkursowej, wręczyła uczestnikom nagrody oraz dyplomy. Zdobywczynią pierwszego miejsca w konkursie została Oksana Mołczanowa, członek Towarzystwa „Polonia” i jej recenzję proponujemy poniżej uwadze Czytelników.
Paweł ELIAS
***
Oksana MOŁCZANOWA: Recenzja powieści Stanisława Lema „Fiasko”
„Czarny scenariusz”
We wrześniu 2021 roku wypada setna rocznica urodzin Stanisława Lema – jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction. Jego twórczość jest zaliczana do kanonu światowej literatury.
Stanisław Herman Lem urodził się we Lwowie 12 września 1921 roku, zmarł w Krakowie 27 marca 2006 roku.
„Fiasko” jest powieścią z gatunku hard science-fiction. Pierwotnie została wydana w języku niemieckim w 1986 roku w Niemczech przez wydawnictwo „S. Fischer Veilag”. W Polsce natomiast ukazała się po raz pierwszy w 1987 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego. W liście Stanisława Lema do Michaela Kandla czytamy, że książka ta została napisana na zamówienie. Wydawnictwo „S. Fischer Veilag” złożyło pisarzowi niezwykle kuszącą propozycję – sto tysięcy marek niemieckich za nieistniejącą książkę. Ze słów Lema wynika, że był to jedyny taki wypadek w jego karierze pisarskiej.
W powieści „Fiasko” autor wykorzystał fragment z własnego opowiadania „Kryształowa kula” z 1954 roku. Nieukończone opowiadanie o Pirxie – „Las Birnam” – zostało opublikowane jako pierwszy rozdział powieści. Utwór „Fiasko” Stanisława Lema był nominowany do nagrody im. Artura C. Clarke’a w 1988 roku, doczekał się aż czterdziestu tłumaczeń na różne języki świata.
Chociaż nie jestem fanką twórczości Lema, tę książkę przeczytałam z dużym zainteresowaniem. Wybrałam właśnie ją, ponieważ jest to ostatnia powieść autora „Solaris”, po napisaniu której wielki pisarz science-fiction przestał zajmować się beletrystyką i całkowicie poświęcił swoje życie filozofii i krytyce literackiej. Nie żałuję, że wybrałam tę konkretną książkę, zrobiła ona na mnie ogromne wrażenie.
Lema niełatwo oceniać. Czasem jego utwory są trudne do przeczytania ze względu na dużą ilość opisów technicznych, fizycznych i matematycznych. Opisy ogromnych maszyn i obiektów kosmicznych są bardzo szczegółowe, co w roku 1986 było szczególnie trudne, gdyż technologie kosmiczne i informatyczne nie były tak rozwinięte jak dziś. Autor zatem zmierzył się z trudnym zadaniem zarówno w kwestii wyobraźni jak i języka. Doceniam to, jednak dla mnie opisy te były nieco męczące.
Natomiast dialogi ludzi w kosmosie zmuszają do myślenia, i ta warstwa utworu trafiła do mnie najbardziej. Pozytywnie oceniam też sam pomysł i wymowę powieści. Zwykle w filmach czy powieściach science-fiction, gdy pojawia się motyw kontaktu z obcymi cywilizacjami, to zazwyczaj są one bardziej rozwinięte technologicznie od cywilizacji ziemskiej. Lem przedstawił sytuację odwrotną. Ziemianie chcąc się porozumieć z mieszkańcami planety Kwinta sięgają po różne, nawet bardzo gwałtowne sposoby. Ostatecznie porozumienie dwóch światów kończy się tytułowym fiaskiem.
Na wysoką ocenę zasługuje też konstrukcja akcji utworu: im dłużej rozwija się akcja, tym bardziej czytelnik chce zapoznać się z jej zakończeniem, które jest bardzo zaskakujące – to również uznać można za duży walor dzieła. Powieść zawiera też sporo momentów tajemniczych, nieodgadnionych, jak chociażby konkretny wygląd Kwintan oraz sposób ich myślenia, nigdy nie dowiemy się tego o czym i jak rozmawiali, a to dzięki temu, że Lem świadomie rezygnuje z narratora wszechwiedzącego, ten zabieg literacki czyni utwór jeszcze ciekawszym i pozwala uruchomić wyobraźnię czytelnika.
„Fiasko”– to klasyczna powieść fantastyczno-naukowa. Tematem utworu są podróże kosmiczne i kontakty z pozaziemskimi formami życia. Bohaterowie- to indywidualiści i samotnicy.
Dla kogo jest ta książka? Dla tych wszystkich, których interesuje rozwój cywilizacji, społeczeństwa oraz konsekwencje postępu cywilizacyjnego.
Oksana MOŁCZANOWA
(laureatka I miejsca)
