Pociągi między Kijowem a Warszawą kursowały przez stację Brześć Pasażerski aż do 1995 roku
Latem 1914 roku wybuchła wojna, jaką teraz znamy jako I światową. Regularne przewozy kolejowe pasażerskie w kierunku zachodnim dość szybko się urwały, chociaż i nie gwałtownie z chwilą jej wybuchu, ale już 1 sierpnia. A odnowiono je dopiero na początku lat dwudziestych XX stulecia i już w międzynarodowym formacie.
Okres międzywojenny
Możliwość podróżowania pomiędzy Kijowem a Warszawą istotnie ograniczona została w okresie przedwojennym, ponieważ po powstaniu II Rzeczypospolitej na terenach Polski odbyło się szybkie przestawienie torów kolejowych z rosyjskiego standardu (1524 mm szerokości) na europejski (1435 mm), w podroży między Kijowem a Warszawą konieczna była przesiadka. W kierunku na Kijów miała ona miejsce po stronie ukraińskiej na stacji Szepietówka, a w drodze z Warszawy – po stronie polskiej – w Zdołbunowie.
Wnikając w szczegóły to, na przykład, w roku 1937 pociąg pospieszny nr 905 opuszczał stację Warszawa Główna o godzinie 23.10 i przez Dęblin – Lublin – Chełm – Kowel docierał do położonego w pobliżu granicy węzła Zdołbunów o 7.52. Tam, podczas godzinnego postoju odczepiano kilka wagonów, kończących bieg na innych stacjach ówczesnej Polski (w tym i w Krzemieńcu). A zatem pociąg na Kijów w znacznie skróconym składzie (wagon pocztowy, wagon bagażowy, wagony klasy 1 i 2 oraz wagon klasy 3) wyruszał do Szepietówki o 8.52 i docierał na tę stację o 13.00 (według czasu moskiewskiego – w Warszawie była to godz.11.00). W Szepetówce pasażerowie mieli prawie półtorej godziny na przesiadkę: pociąg pospieszny nr 34 odjeżdżał o godzinie 14.40 i przybywał do Kijowa o 20.33.
Warto zwrócić uwagę, że w składzie tego pociągu znajdowały się wagony (tzw. „twarde” i „miękkie”) do tak odległych stacji docelowych jak Baku oraz Tbilisi. Uwzględniając dwugodzinną różnicę czasu podróż z Warszawy do Kijowa trwała wtedy nieco ponad 19 godzin.
Ciekawe, że na krótszej trasie przez Sarny nie uruchomiono przejścia granicznego. Po stronie polskiej ruch pociągów kończył się na stacji Ostki, z kierunku zaś Kijowa pociągi docierały tylko do stacji Olewsk.
Po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej granica pomiędzy Polską a ZSRR została wytyczona wzdłuż linii Bugu. Więc głównym przejściem granicznym pomiędzy obu krajami stało się przejście Terespol – Brześć. Przez wiele lat było to zresztą jedyne przejście, przez które prowadzony był regularny ruch pociągów pasażerskich.
Początkowo wszystkie pociągi z Polski kończyły bieg w Brześciu a przy wszelkich dalszych podróżach na stacji konieczne było przesiadanie na pociągi szerokotorowe. Dopiero w 1955 roku w pociągu pospiesznym kursującym między Warszawą a Brześciem zaczął kursować jeden bezpośredni wagon sypialny relacji Warszawa – Moskwa – Warszawa, który na stacji w Brześciu był przestawiany z toru europejskiego na tor szeroki i odwrotnie.
Pierwsze wagony bezpośrednie z Kijowa do Warszawy i Berlina pojawiły się w 1967 roku. Wagony te również podlegały przestawianiu na stacji Brześć i były włączane do pociągów Moskwa – Warszawa oraz Moskwa – Berlin.
Pierwszy pociąg pospieszny dedykowany relacji Kijów – Warszawa został uruchomiony po w 1976 roku. Kursował on w sezonie letnim, w okresie od 29 maja do 24 września, trasą przez Sarny – Kowel – Brześć. Na terenie ZSRR pociąg nosił numer 67, a na sieci kolejowej Polski – numer międzynarodowy 2390 i krajowy 88106. Pociąg prowadził w swoim składzie 5 wagonów sypialnych relacji Kijów - Warszawa (w tym jeden wagon „na zarządzenie”), a także 6 wagonów sypialnych relacji Kijów – Berlin (w tym dwa „na zarządzenie”), przyłączanych w Warszawie do pociągu Moskwa – Berlin. Jego czas przejazdu z Kijowa do Warszawy Gdańskiej wynosił około 18 godzin.
Z czasem (od 1986 roku) pociąg nr 67 zaczął kursować całorocznie, a jego bieg został przyspieszony. W dużym stopniu do tego przyspieszenia przyczyniła się elektryfikacja linii kolejowej prowadzącej od granicy w Brześciu do Warszawy, a także zwiększenie prędkości pociągów na tej linii do 120-125 km/h. W 1989 roku, w efekcie tych usprawnień, pociąg nr 67 odjeżdżał z Kijowa o godzinie 16.00 i docierał do Brześcia o 02.07. Tam następowała trwająca około 2 godzin wymiana podwozi w wagonach i o godzinie 4.05 (czas moskiewski) pociąg (pod numerem międzynarodowym 298) wyruszał w dalszą drogę do Warszawy. O godzinie 5.07 (czasu miejscowego) docierał on na stację Warszawa Centralna. Jeżeli uwzględnić dwugodzinną różnicę czasu, cała podróż z Kijowa do Warszawy trwała 15 godzin i 7 minut. Warto zwrócić uwagę, że w omawianym okresie pociąg Kijów – Warszawa – Berlin nosił patetyczną nazwę „Дружба”, czyli „Przyjaźń”.
Jurij SAMOIŁOW
PS
Autor wyraża podziękowanie panu Andrzejowi MASSELOWI, zastępcy dyrektora Instytutu Kolejnictwa PKP, za pomoc w utworzeniu artykułu.
