Na pytanie - czy dalsza działalność polskich organizacji w Ukrainie jest możliwa? – odpowiem stanowczo TAK!
Środowiska społeczności polskiej w Ukrainie wygłaszają chęć do dalszego działania, może w nieco odmienionej formie, ale nadal w celu podtrzymania narodowych więzi z Macierzą.
JAKI JEST STAN FAKTYCZNY STRUKTUR?
Przymusowa i pośpieszna emigracja zrodziła szereg problemów od organizacyjnych do kadrowych. Sprawna kadra kierownicza, w wyniku wojny uległa rozproszeniu i uszczupleniu. Istotnie zmieniły się warunki działania, kiedy głównym kryterium dla przeprowadzenia uroczystości, czy spotkań okolicznościowych, jest obowiązkowa obecność schronu odpowiedniej wielkości.
Częste przerwy w zaopatrzeniu w energię elektryczną, ciepło, awarie Internetu, łączności telefonicznej, nie sprzyjają planowaniu czegokolwiek na dłuższą metę. Przy codziennych ostrzałach i bombardowaniach istotnym dla działaczy jest też element psychiczny sprowadzający się do dylematu – udzielać się społecznie, czy dbać o bliskich, o własne życie?
W miarę możliwości w tych nieprostych warunkach działa siedziba ZPU w Kijowie, Polska Sobotnia Szkoła w Kijowie przy ZPU działa w on-line. Nadal prowadzą się regularne coroczne imprezy tj.: „Rajd Samochodowy”, „Ocalmy mogiły przodków od zapomnienia”, „Bieg Niepodległości” i inne. Planowo ukazuje się najstarsze w Ukrainie pismo „Dziennik Kijowski”.
Trzeba jednak przyznać, że działalność na odnośnie spokojniejszych obszarach Ukrainy nie zatraciła swojej aktywności, ale uległa wyciszeni, zaś na terenach objętych działaniami wojennymi, w miarę możliwości, prowadzona jest głównie on-line. Uchodźcy z terenów objętych działaniami wojennymi znaleźli schronienie w mniej atakowanych regionach Ukrainy bądź też zdecydowali się na wyjazd, w większości do Polski.
I tu niezmiernie ważną jest kontynuacja pracy działaczy polonijnych, którzy znaleźli się w Polsce, m. in. pozyskiwanie środków i pomocy humanitarnej potrzebującym jej osobom pozostałym w Ukrainie.
Odnotować należy, że w obecnej sytuacji działacze ZPU w tym lokalnych organizacji, znacznie rozszerzyli kontakty z organizacjami po stronie polskiej.
Tu dobrym przykładem jest Dom Polonii w Pułtusku, który dał schronienie, możliwość edukacji i wszelką pomoc dla dalszej aktywności Polaków zza wschodniej granicy.
Polskie centra kulturalne i oświatowe w Ukrainie, dystrybuując przewożone z Polski dary, stały się punktami wsparcia dla wszystkich dotkniętych wojną, bez względu na pochodzenie narodowościowe.
JAK W OBECNEJ SYTUACJI WYGLĄDA NASZA DZIAŁALNOŚĆ, JAKIE PRIORYTETY?
1. UDZIAŁ W POMOCY CHARYTATYWNEJ I SOCJALNEJ
Wsparcie medyczne, paczki żywnościowe, pobyty rehabilitacyjne, wakacyjne dla dzieci, seniorów itp.
2. WZMACNIANIE POZYCJI ŚRODOWISK POLSKICH I POLONIJNYCH W UKRAINIE I W KRAJACH TYMCZASOWEGO ZAMIESZKANIA
Organizacje prowadzone przez naszych rodaków były i są niezbędne. W przypadku Polaków z Ukrainy wiąże się to m.in. z umożliwieniem uzyskania Karty Polaka, otwierającej drzwi do wszelkich polskich instytucji, do rynku pracy, załatwieniem zaświadczeń, informowaniem o nabytych tą drogą przywilejach. W Ukrainie sprzyjać należy utworzeniu efektywnego propolskiego lobby, będącego harmonijnym uzupełnieniem ukraińskich realiów społecznych.
3. EDUKACJA. NAUCZANIE JĘZYKA POLSKIEGO. WSPARCIE MORALNE I KSZTAŁCENIA BUDUJĄCE POLSKĄ TOŻSAMOŚĆ.
Nadal nauczanie języka polskiego jest atrakcyjne, a często staje się koniecznością, przeważnie przy poszukiwaniu pracy. To bardzo ważna sfera działalności dla polskich organizacji, które poprzez kursy językowe, kursy dot. kultury, obyczajów ułatwiają emigracyjny start wszystkim potrzebującym. Niezbędne jest kształcenie nauczycieli języka, historii i kultury polskiej, którzy gotowi są wrócić do Ukrainy, co pozwoli podnieść poziom edukacji rodaków.
4. PROMOCJA POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I HISTORYCZNEGO W MEDIACH POLONIJNYCH I INNEJ INFRASTRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ
Tu dobrym wzorcem do działania jest najstarsze w Ukrainie pismo „Dziennik Kijowski”, który nie zważając na stan wojenny jest nadal regularnie wydawane tak jak zawsze, a nawet dzięki Ambasadorowi Polski Bartoszowi Cichockiemu uczciło swój jubileusz 30-lecia.
JAKIE SĄ POTRZEBY?
1. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2022 r. obywatele Ukrainy polskiego pochodzenia mają prawo do składania wniosków o nadaniu im Karty Polaka. W niektórych województwach są trudności z rejestracją planowanej wizyty w urzędach ds. cudzoziemców na składanie wniosku.
2. Zgodnie z nowelizacją Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy została wprowadzona opłata w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, która sięga do 1,5-1,8 tysięcy zł za jedną osobę miesięcznie. Dla wielu rodzin polskiego pochodzenia, w tym pracujących, jest to kwota nie do zniesienia.
3. Ukraińskie orzeczenia o niepełnosprawności nie są w Polsce nostryfikowane, co wymaga zmiany procedury uznawania ważności orzeczeń ukraińskich. Niezbędne jest rozstrzygnięcie możliwości wprowadzenia wypłat comiesięcznych zasiłków dla uchodźców z niepełnosprawnościami, pochodzenia polskiego, leżących chorych itd., przebywających obecnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Na przeszkodzie naszej działalności stoi dotychczasowy sformalizowany system dotacyjny środków z budżetu państwa polskiego, zakładający wielomiesięczne oczekiwanie na dotacje. Brak środków na pokrycie opłat, przejazdów, czynszów obowiązujących przy przewozie pomocy humanitarnej.
5. W latach 2022-2023 żaden projekt kulturalny nie otrzymał dofinansowania, co bardzo utrudnia podtrzymywanie polskiej tożsamości oraz dziedzictwa kulturowego.
ANTONI STEFANOWICZ
Prezes Związku Polaków Ukrainy
(zpu5@o2.pl)
