W Warszawie w dniach 29 czerwca – 2 lipca 2023 roku odbył się VI Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy, zorganizowany przez Radę Polonii Świata i Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” przebiegający pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polski Andrzeja Dudy.
Idea zjazdów Polonii związana jest z pro emigracyjną polityką władz II Rzeczypospolitej i powołaniem do życia w roku 1922 Rady Opieki Kulturalnej. Pierwsze spotkanie Polonii odbyło się w dniach 14-18 lipca 1929 roku w Warszawie. Wzięło w nim udział 98 delegatów z 18 krajów. Po roku 1989 organizację zjazdów powierzono Stowarzyszeniu „Wspólnota Polska”.
Polonijne zjazdy są okazją do dyskusji na temat najpilniejszych problemów Polaków mieszkających poza granicami ojczyzny, wskazania konkretnych kierunków rozwoju, a także włączenia Polonii do dyskusji nad kształtem i przyszłością Polski.
W tegorocznym VI Zjeździe Polonii uczestniczyło ok. 350 delegatów z 40 krajów i stał się on okazją do przeprowadzenia bilansu tego, co udało się zrobić w ciągu minionych pięciu lat w środowiskach narodowych społeczności polskich za granicą. Ukrainę reprezentowała nieliczna grupa przedstawicieli Związku Polaków Ukrainy i Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie.
Tematyka Zjazdu dotyczyła aktualnej sytuacji międzynarodowej, na którą wpłynęły: pandemia, kryzys gospodarczy, wojna w Ukrainie, a także nieproste stosunki dyplomatyczne z Białorusią oraz zjednoczenie wysiłków na rzecz bezpieczeństwa Ojczyzny, solidarności z rodakami w Ukrainie i na Białorusi.
Ze względu na bezpieczeństwo w obradach VI Zjazdu nie wzięli udziału przedstawiciele Polaków z rosji i Białorusi.
Program VI Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy zainaugurowała Msza święta w warszawskiej Bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela dla uczestników VI Światowego Zjazdu, której przewodniczył kardynał Kazimierz Nycz. Mszę św. koncelebrowali bp Piotr Turzyński, delegat KEP ds. Duszpasterstwa Polonii i Emigracji, ks. Leszek Kryża TChr z Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie oraz duszpasterze posługujący wśród Polonii w różnych krajach.
Swoją pracę Zjazd rozpoczął sesją inauguracyjną 29 czerwca w Sejmie RP. Uczestników Zjazdu serdecznie przywitała Wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska i odczytała List od Marszałek Sejmu Elżbiety Witek.
Pełnomocnik Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą Jan Dziedziczak przypomniał, jak wiele zmieniło się od poprzedniego zjazdu, który miał miejsce w 2018 roku. Pandemia oraz wojna na Ukrainie determinowały ostatnie lata. „Mówmy o skali polskiej pomocy, o tym jak polski naród się zachował, o tym, że mimo, iż Polska stanęła przed największą falą uchodźców niż w jakimkolwiek kraju na świecie po II wojnie światowej, Polacy zdali egzamin” – powiedział minister Dziedziczak. "To wydarzenie, które też definiuje naszą działalność, działalność każdego Polaka na świecie. Żaden polski patriota nie może być obojętny wobec tego wydarzenia, Ukraina walczy o "wolność naszą i waszą" i naszym obowiązkiem jest mówienie wolnemu światu o prawdziwym obliczu rosji, prawdziwym obliczu putina, o tym jak straszna jest ta wojna w Ukrainie” - akcentował.
Przewodniczący Rady Polonii Świata Jarosław Narkiewicz również zwracał uwagę na rosyjską agresję na Ukrainę, a także podkreślał, że Polacy na Białorusi poddawani są represjom. Podkreślił, że we współczesnym świecie szczególnie ważne są również tradycyjne wyzwania stojące przez organizacjami Polaków poza granicami kraju, w tym takie jak zachowanie polskiej tożsamości.
Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski wskazywał na represje, jakim poddawani są Polacy m.in. na Białorusi. "To tu, na tych krzesłach powinni siedzieć dziś nasi przyjaciele Andżelika Borys, Andrzej Poczobut, a obok nich działacze organizacji polonijnych z rosji”.
W obradach sesji inaugurującej wzięli też udział: Minister w KPRM, przewodniczący Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Henryk Kowalczyk, Wiceminister Spraw Zagranicznych Piotr Wawrzyk, Przewodniczący Sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą Robert Tyszkiewicz, Przewodniczący Senackiej Komisji Łączności z Polakami za Granicą Kazimierz Michał Ujazdowski, Delegat Konferencji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej ks. bp. dr hab. Piotr Turzyński, nestor ruchu polonijnego Organizator III, IV i V Zjazdu PIPzZ Tadeusz Adam Pilat oraz liczni przedstawiciele Polonii z różnych krajów i kontynentów.
Wieczorem, w podwarszawskich Otrębusach, uczestnicy VI Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy uczestniczyli w uroczystym koncercie Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Jest to jeden z największych na świecie zespołów artystycznych, który od blisko 75 lat prezentuje stylizację polskiego folkloru w postaci widowisk muzycznych zawierających elementy muzyki i tańca. W skład zespołu wchodzą balet, chór i orkiestra symfoniczna. Melodie pochodzą z 39 regionów etnograficznych Polski oraz z całego świata. Po wspaniałym koncercie uczestnicy Zjazdu obdarowali zespół burzliwymi oklaskami i długi czas nie chcieli wypuścić artystów ze sceny, prosząc o niejednokrotne „BIS”!
Program VI Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy zainaugurowała Msza święta w warszawskiej Bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela
Sesją inauguracyjną VI Zjazdu Polonii i Polaków za Granicą w Sejmie RP
Państwowy Zespoł Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” podczas przyjęcia w Pałacu Prezydenckim
Laureaci Odznak Honorowych za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą
Podczas spotkania w Kancelarii Premiera odbyła się też dyskusja przedstawicieli władz państwowych Polski z reprezentantami polskich i polonijnych środowisk z całego świata
Przedstawicieli Związku Polaków Ukrainy
„Dziękuję Wam za to, że na co dzień nas wspieracie, że bronicie dobrego imienia Polski, że prowadzicie w swoich krajach te akcje, które tego dobrego imienia Polski mają bronić, że reagujecie. To bardzo wiele w przestrzeni międzynarodowej zmieniło” – zaznaczył Prezydent RP Andrzej Duda
Podczas wręczenia nagrody im. prof. Andrzeja Stelmachowskiego w „Domu Polskim” Stowarzyszenia Wspólnoty Polskiej
Podczas pracy uczestników Zjazdu w blokach tematycznych
Sesja podsumowująca, przebiegająca pod hasłem: „Jeden naród - wspólnota wszystkich Polaków” (fot. Agata Pawłowska © PAI SWP)
W drugim dniu obrad VI Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy zawitał do Kancelarii Premiera, gdzie odbyła się ceremonia wręczenia Odznak Honorowych za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą. W imieniu Premiera RP Mateusza Morawieckiego wręczył je minister Jan Dziedziczak, Pełnomocnik Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą.
Podczas spotkania w Kancelarii Premiera odbyła się też dyskusja przedstawicieli władz państwowych Polski z przedstawicielami polskich i polonijnych środowisk z całego świata. Tylko, jak to często bywa podczas spotkań na tak wysokim szczeblu, brakowało na to więcej czasu, ponieważ program był bardzo napięty i nasycony. Dużo uwagi przydzielono sytuacji wojennej w Ukrainie i zagrożeniom, która ta agresywna wojna ze strony rosji niesie dla Polski i Krajów Bałtyckich.
W Ogrodach Pałacu Prezydenckiego uczestnicy Zjazdu spotkali się z Prezydentem RP Andrzejem Dudą i Pierwszą Damą Agatą Kornhauser-Duda. Prezydent podziękował polonijnym delegatom za ich zaangażowanie na rzecz Polski. „Dziękuję Wam za to, że na co dzień nas wspieracie, że bronicie dobrego imienia Polski, że prowadzicie w swoich krajach te akcje, które tego dobrego imienia Polski mają bronić, że reagujecie. To bardzo wiele w przestrzeni międzynarodowej zmieniło” – zaznaczył Prezydent.
Małżonka Prezydenta podziękowała Polonii z całego świata za niezwykłą solidarność z Ukrainą, za finansowe i materialne wsparcie. Jak przypomniała, na apele szczególnie szybko zareagowała amerykańska Polonia.
Tegoż dnia przedstawiciele Polonii i Polaków Za Granicą zebrali się w Domu Polskim Stowarzyszenia Wspólnoty Polskiej na ceremonię wręczenia Nagrody im. prof. Andrzeja Stelmachowskiego. Rada Krajowa Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w 2018 roku ustanowiła tę nagrodę, chcąc w ten sposób uczcić założyciela i wieloletniego prezesa, a także w szczególny sposób wyróżnić osoby wyjątkowo zasłużone dla Polonii i Polaków z Zagranicy, szczególnie aktywne w dziele budowania Wspólnoty, jaką tworzą Polacy z kraju jak i ci, którzy zamieszkują poza granicami ojczyzny. W tym roku Laureatami nagrody zostali: Ambasador przy Watykanie Adam Kwiatkowski oraz ks. Grzegorz Burdyński MIC z Karagandy. Pełnomocnik Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą Jan Dziedziczak z rąk Przewodniczącego Rady Polonii Świata Jarosława Narkiewicza otrzymał Specjalną Odznakę Rocznicy Pierwszej Konstytucji za nieustanne działania na rzecz budowania zintegrowanego środowiska polonijnego oraz opiekę nad Polonią i Polakami za Granicą.
W trzeci dzień Zjazdu uczestnicy organizacji polonijnych gościli w Światowym Centrum Polonii w Pułtusku, gdzie toczyła się praca w panelach tematycznych w celu wypracowania rezolucji i rekomendacji. To był niezwykle ważny dzień określający kierunki rozwoju ruchu polonijnego na najbliższe pięć lat oraz formy współpracy z władzami RP i władzami w krajach zamieszkania Rodaków.
Uczestnicy VI Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy w „Domu Polonii” w Pułtusku wzięli udział w obradach poświęconych czterem podstawowym zagadnieniom:
- Organizacje polskie za granicą:„Sukcesy i wyzwania polskich mniejszości narodowych”, „Samorządność Polonii - status i sytuacja struktur polonijnych”, „Znaczenie polonijnej wspólnoty medialnej”.
- Kultura, oświata, duszpasterstwo – gwarantem polskiej tożsamości:
„Polonijna kultura – fundament ducha i tożsamości narodowej”, „Misja duszpasterstwa w umacnianiu wspólnoty polonijnej”, „Rola oświaty polskiej w ruchu polonijnym”.
- Młodzież polonijna – zaangażowanie i patriotyzm:
„Tożsamość narodowa młodzieży polonijnej - tradycyjnie i nowocześnie”, „Rola młodzieży polonijnej w promowaniu polskości i więzi z ojczyzną”.
- Sport, turystyka, przedsiębiorczość:
„Z polonijną turystyką bliżej Polski”, „Przyszłość sportu polonijnego”, „Polonijna przedsiębiorczość i inicjatywy gospodarcze”.
Na zakończenie VI Światowego Zjazdu podczas sesji podsumowującej, przebiegającej pod hasłem: „Jeden naród - wspólnota wszystkich Polaków” Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski przedstawił skalę przedsięwzięcia i efekty wyrażające się we wnioskach i rekomendacjach wypracowanych przez uczestników Zjazdu.
W programie Zjazdu znalazły się też momenty niezwykle uroczyste, jak Msza św. w Świątyni Opatrzności Bożej, złożenie wieńców i oddanie hołdu wybitnym przedstawicielom polskiego państwa i Kościoła.
Oprac. A. PŁAKSINA
(Z wykorzystaniem materiałów PAI i Family News Service)
* * *
REZOLUCJA VI ŚWIATOWEGO ZJAZDU POLONII I POLAKÓW Z ZAGRANICY (Pułtusk, 1 lipca 2023 roku)
1) Postulujemy, aby 20 milionów Polaków mieszkających poza granicami Polski, czyli 1/3 polskiego Narodu, znalazło właściwe miejsce w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2) Postulujemy również, aby Kodeks wyborczy dawał nam szansę na pełnoprawny udział w wyborach do władz Rzeczypospolitej Polskiej
3) W szczególności postulujemy:
– Przywrócenia wyborów korespondencyjnych za granicą, jako formuły najważniejszej dla Polonii, która korzystała dotychczas z tej możliwości w ponad 95%.
– Stworzenia w Polsce specjalnego okręgu wyborczego dla Polonii i Polaków zza granicy, w którym moglibyśmy wybierać przedstawicieli różnych partii politycznych nas reprezentujących.
4) Apelujemy, aby wszelkie decyzje dotyczące Polonii i Polaków za granicą zapadały ponad wszelkimi podziałami.
5) Przyszłością Polonii jest młodzież, toteż apelujemy do Rady Polonii Świata, aby wspólnie ze Stowarzyszeniem „Wspólnota Polska” i polskimi władzami w przyszłym roku zorganizować Światowy Zjazd Młodzieży Polonijnej. Apelujemy do organizacji polonijnych na całym świecie oraz organizacji i instytucji w Polsce o udzielenie tej inicjatywie wszelkiego wsparcia.
6) Apelujemy jednocześnie o zwiększenie środków przeznaczanych na przyjazdy dzieci i młodzieży polonijnej do Polski.
7) Podczas II wojny światowej Polska i naród Polski były ofiarami hitlerowskich Niemiec. Uczestnicy Zjazdu pragną wyrazić ubolewanie z racji braku do tej pory rozwiązań w sprawie poniesionych wtedy strat. Jest najwyższy czas, aby sprawiedliwość w tym zakresie została osiągnięta.
