7 czerwca w Kijowie odbyło się Forum Wspólnot Narodowych Ukrainy, którego tematem było wdrożenie reform mających na celu dostosowanie ustawodawstwa ukraińskiego do europejskiego w zakresie etnopolityki oraz zapewnienie praw wspólnot narodowych w warunkach wojennych.
W wydarzeniu wzięło udział około 150 przedstawicieli instytucji państwowych, organizacji międzynarodowych, sektora publicznego i środowisk akademickich. Forum stało się platformą dialogu, wymiany doświadczeń i ustalenia sposobów przezwyciężenia wyzwań stojących przed wspólnotami narodowymi w Ukrainie w obliczu trwającej pełnoskalowej wojny.
W Forum uczestniczyli polscy dyplomaci z Ambasady RP w Kijowie, w tym Konsul RP w Kijowie Jacek Gocłowski. Udział wzięli także Jacek Żur, radca-minister z Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ Polski.
Społeczność polską reprezentowały: pierwsza wice prezes Związku Polaków Ukrainy Lesia Jermak - Sekretarz Generalny Rady Społecznych Stowarzyszeń Etnicznych Wspólnot Ukrainy, redaktor naczelny gazety "Dziennik Kijowski" Andżelika Plaksina; Federację Organizacji Polskich na Ukrainie reprezentował prezes Kulturalno-Oświatowego Stowarzyszenia przy “Domu polskim” pan Witalij Ostrowski.
Niemal wszystkie wspólnoty narodowe Ukrainy zaprezentowały swoje Stoiska, na których były przedstawione ich dorobki i symbole narodowe.
W swoich przemówieniach powitalnych Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Rusłan Stefanczuk oraz Premier Ukrainy Denys Szmyhal podkreślili znaczenie zapewnienia praw wspólnot narodowych oraz ich rolę w konsolidacji społeczeństwa ukraińskiego w warunkach pełnoskalowej wojny Rosji przeciwko Ukrainie.
„Dziś Ukraina walczy o swoją przyszłość w krwawej wojnie. Na froncie i na zapleczu, dla zwycięstwa, pracują ludzie wszystkich narodowości – są zjednoczeni, wierzą w Ukrainę, wiedzą, że to właśnie Ukraina jest krajem możliwości dla rozwoju narodowego i kulturalnego. Od pierwszych lat po odzyskaniu niepodległości Ukraina dbała o interesy wszystkich grup etnicznych zamieszkujących jej terytorium. Po uzyskaniu statusu kandydata na członkostwo w Unii Europejskiej prace te zostały wzmocnione i osiągnęły nowy poziom” – powiedział Premier Ukrainy Denys Szmyhal.
Szef rządu dodał także, że uzyskanie przez Ukrainę statusu kandydata do członkostwa w UE stało się bodźcem do aktualizacji ukraińskiego ustawodawstwa dotyczącego wspólnot narodowych, które obecnie odpowiada międzynarodowym standardom praw człowieka. W ciągu ostatniego roku przyjęto trzy ustawy oraz dziesięć aktów wykonawczych mających na celu wdrożenie tych standardów. Premier szczególnie podkreślił znaczenie wykonanej pracy w kontekście zachowania narodowej jedności w walce o niepodległość i integralność terytorialną naszego państwa.
Wicepremier do spraw integracji europejskiej i euroatlantyckiej Ukrainy Olga Stefaniszyna zaznaczyła, że rząd dąży do stworzenia inkluzywnego środowiska, w którym każda osoba czuje się ważna i ceniona: „Obecnie ukraińska polityka państwowa przewiduje otwartość i usuwanie wszelkich barier w realizacji praw mniejszości narodowych. Dlatego każdy z was mógł ostatnio zauważyć znaczną liczbę zmian mających na celu zwiększenie możliwości uzyskania edukacji w językach mniejszości narodowych, dostępu do szkolnictwa wyższego, realizacji praw wyborczych, dostępu do mediów i wszystkich podstawowych praw człowieka, które są gwarantowane każdemu Ukraińcowi, każdemu przedstawicielowi mniejszości narodowej…”.
Przewodniczący Państwowej Służby Ukrainy ds. Polityki Etnicznej i Wolności Sumienia Wiktor Jeleniński zaznaczył, że podniesienie narodowej świadomości Ukraińców stało się katalizatorem dla wzrostu samoidentyfikacji innych narodów, które związały swoje losy z Ukrainą.
Jednym z ważnych kroków na drodze ochrony praw wspólnot narodowych było zatwierdzenie Państwowego Programu Kulturowo-Narodowego „Jedność w różnorodności” do roku 2034. Jego celem jest wzmocnienie społecznej odporności, spójności i jedności społeczeństwa ukraińskiego. Powstała również Rada Organizacji Społecznych Wspólnot Narodowych Ukrainy, która reprezentuje 18 mniejszości narodowych kraju.
Ambasador Unii Europejskiej na Ukrainie Katarina Mathernowa podkreśliła, że działania Ukrainy na rzecz ochrony praw mniejszości narodowych są ważnym czynnikiem na drodze jej integracji europejskiej: „Stan mniejszości narodowych to test wytrzymałości społeczeństwa, test wytrzymałości państwa. Jest to jeden z kluczowych kryteriów, który będzie monitorowany na całej drodze przystąpienia kraju do UE”.
Przewodniczący Departamentu ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji Rady Europy Halvard Gorseth zapewnił, że Rada Europy jest gotowa zapewnić Ukrainie wszelkie niezbędne wsparcie w reformowaniu polityki etnicznej i ochronie praw mniejszości.
Rzecznik Praw Obywatelskich Ukrainy Dmytro Lubinets przedstawił Specjalny Raport na temat przestrzegania praw wspólnot narodowych i ludów rdzennych w warunkach zbrojnej agresji Rosji. W dokumencie opracowano 75 zaleceń dla organów państwowych dotyczących poprawy sytuacji praw mniejszości narodowych. Rzecznik poinformował również, że w zespołach jego Przedstawicielstw w regionach będzie pracował specjalista odpowiedzialny za prawa mniejszości narodowych.
„Ukraina wykazała znaczący postęp w doskonaleniu ustawodawstwa dotyczącego mniejszości narodowych, uwzględniając zalecenia Komisji Europejskiej, ale niektóre kluczowe aspekty wymagają dalszej pracy” – podkreślił Dmytro Lubinets. – „Aby zrozumieć problemy mniejszości narodowych, trzeba częściej bezpośrednio rozmawiać z ich przedstawicielami. Dlatego przeprowadzamy wizyty monitorujące w miejscach zwartego zamieszkania mniejszości narodowych i zbieramy dane o naruszeniach ich praw. Kontynuujemy także pracę nad stworzeniem „Centrum Mniejszości Narodowych Ukrainy” w Kijowie: wysłaliśmy list do Funduszu Mienia Państwowego z prośbą o przydzielenie pomieszczenia”.
Pod koniec wydarzenia zaprezentowano projekt Dokumentu Końcowego dotyczącego kluczowych dalszych priorytetów państwa w zakresie przestrzegania praw wspólnot narodowych, w szczególności w odniesieniu do wdrażania zaleceń Komisji Europejskiej, wzmocnienia wsparcia językowego dla wspólnot narodowych, zapewnienia równego dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej, opracowanego na podstawie wcześniejszych propozycji przedstawicieli mniejszości narodowych. Uczestnicy forum, w tym przedstawiciele profilowych organizacji społecznych i wspólnot narodowych, będą mogli przedstawić swoje propozycje do dokumentu w celu wypracowania skonsolidowanej pozycji na podstawie wyników Forum w celu zapewnienia skuteczności dalszych działań państwa na rzecz ochrony praw wspólnot narodowych.
