Szlak życiowy Adama Mickiewicza, o którym Iwan Franko pisał, że jest to - „największy poeta narodu polskiego i jedna z najbardziej błyskotliwych postaci, które wydała ludzkość” powiązany jest z Ukrainą, na terenie której poeta przebywał ponad dziewięć miesięcy.
Na początku lutego 1825 r. po otrzymaniu nakazu opuszczenia Petersburga Mickiewicz wyruszył na „południowe zesłanie" do Odessy, gdzie, przy wstawiennictwie swych kolegów - rosyjskich dekabrystów - miał zająć stanowisko nauczyciela w Liceum Richelieu.
W towarzystwie swoich przyjaciół, Jeżowskiego i Malewskiego, po drodze zawitał do Kijowa, gdzie właśnie w tym czasie odbywały się słynne kijowskie Lutowe Kontrakty.
O podróży po Ukrainie do swego przyjaciela Antoniego Odyńca pisze tak: „Przekroiłem teraz całą Europę z północy na południe, a co dziwniejsze, w jednych saniach; rzecz tutaj niesłychana. Przebywałem step nieprzejrzany, gdzie między stacją jedną a drugą nic prócz ziemi i nieba nie widać na przestrzeni wiorst blisko trzystu. Zbaczałem też w guberni kijowskiej trochę z drogi na wieś i oglądałem po raz pierwszy skały, o których tylko z książek wiemy. Był to dla mnie widok nowy i zajmujący; ogromne piętra granitu i ponure między nimi wąwozy, wychodzące znowu na wielkie równiny, kazały żałować, że ta scena nie przedstawiła się oczom moim latem, kiedy ją upiękniają wody, zieloność i winograd”.
„Zboczenie z drogi” – sprowadzało się do wizyty w Steblowie nad Rosią u Zenona Hołowińskiego - ostatniego z wyboru marszałka guberni kijowskiej i do pobytu w mieście Jelizawietgrad,
Ze względów politycznych Mickiewiczowi i jego przyjaciołom po przyjeździe do Odessy nie udało się jednak uzyskać stanowisk wykładowców w liceum Richelieu’go. Zesłańcy winni byli oczekiwać dalszych rozporządzeń władz.
W Odessie poeta zetknął się z wieloma osobami, przodującymi działaczami spośród inteligencji tych czasów, obcował z ludźmi zbliżonymi do dekabrystów.
Jednakże ściślej opasywał Mickiewicza krąg ludzi śledzących każdy jego krok i widzących w nim politycznie niebezpiecznego „przestępcę".
W letnio-jesiennym sezonie, na propozycję Karoliny Sobańskiej, carskiej agentki i kochanki generała Witta, wielkorządcy południowych prowincji, wyruszył Mickiewicz na wędrówkę po Krymie.
W tym okresie poeta stworzył swe nieprześcignione nasycone głębokim liryzmem i wzruszeniem - Sonety Miłosne i odzwierciedlające myśli, uczucia, nastroje i przeżycia poety – wygnańca – Sonety Krymskie.
13 listopada 1825 r. Mickiewicz opuszcza Odessę jako że dzięki protekcji Witta dostaje zezwolenie na wyjazd do Moskwy. Tak kończy się jego dziewięciomiesięczny pobyt na Ukrainie.
O śladach lektur Mickiewicza w twórczości Szewczenki, o rodowodzie Maksyma Rylskiego i jego nieprześcignionym tłumaczeniu „Pana Tadeusza” z 1927 roku, za które otrzymał on wysokie ukraińskie nagrody państwowe i tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; o spotkaniu Adama u stóp szczytu Ajudah z polskim poetą Gustawem Olizarem, o jego fatalnym utajnianym zauroczeniu 30-kilkuletnią, przebiegłą hrabiną Karoliną Sobańską i przyjaźnią z Joanną Bonawenturową Zaleską i jeszcze o wielu, wielu konkretach powiązanych z postacią największego wieszcza polskiego romantyzmu toczyła się rozmowa w Domu – Muzeum Maksyma Rylskiego na spotkaniu literackim w 220. rocznicę urodzin Adama Mickiewicza.
Swoją obecnością zaszczycił i przychylność do spraw związanych z działalnością muzeum okazał konsul ds. polonijnych Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Kijowie radca Jacek Gocłowski. W polemice prowadzonej przez dyrektor Wiktorię Kołesnyk wzięli też udział: wnuk M. Rylskiego – Maksym, ukraiński poeta Stanisław Szewczenko, prezes ZPU Antoni Stefanowicz, prezes Kijowskiego Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego im. A. Mickiewicza Irena Gilowa.
Wspaniały program artystyczny, zawierający m.in. utwory Mickiewicza przetłumaczone na język ukraiński, przygotowali uczestnicy chóru studenckiego "Tutti" Uniwersyteckiego Kolegium Uniwersytetu Kijowskiego im. B. Hrynczenki, prowadzonego przez Annę Kyfenko i wykładowczynię Chrystynę Golian (na zdjęciu).
Stanisław PANTELUK
